Dositheus (Ps.) Hermeneumata Leidensia

digilibLT 2016

Informazioni editoriali

Licenza Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Condividi allo stesso modo 3.0 Italia .

LIBER PRIMVS
<Βιβλίον Α> <Liber primus>

ἔτι πλέον aut amplius
καὶ μεῖζον et maius
καὶ ἐλευθεριώτερον et liberius
καὶ πληρέστερον et plenius
καὶ ὑπέρμεστον et cumulatius
δαψιλέστερον γάρ largius enim
καὶ προηλκυσμένως et prolixius
ἄλλως aliter
εὐθέως statim / mox
ἐξαῦτις continuo
παραχρῆμ<α> protinus
πάραυτα confestim
ἐσπουδασμένως properantius
ὡρίμως mature
θίξει tactu
στιγμή punctus
ταχύτερον celerius
ταχύ cito
πάλιν iterum
ἄνωθεν denuo
εὐκοσμία decor
<Ἀφ>ροδίσια Veneralia
πυνθάνεται interrogat
πλούσιος dives
πένης pauper
ἀποδώσω οὖν reddam ergo
τὰ λοιπά cetera
κατὰ στοιχεῖον per litteras
πράσσω ago
πράσσεις ages
πράσσει aget
πρᾶξον age
ἔπρασσον agebam
ἔπρασσες agebas
ἔπρασσεν agebat
ἔπρασσον agebant
πράξω agam
πράξῃς agas
πράξῃ agat
πράξωσιν agant
ἐπράξαμεν agebamus
ἐπράσσετε agebatis
ἔπρασσον agebam
ἐπράσσομεν agebamus
πράσσετε agetis
πράσσουσιν agunt
πράξωμεν agamus
πράξατε agite
πραξάτωσαν agant
κατηγορήσω accusabo
κατηγορήσεις accusabis
κατηγορήσει accusabit
πίνω bibo
πίνεις bibes
πίνει bibet
πίνωσιν bibant
πίετε bibete
ἔπινον bibebam
ἔπινες bibebas
ἔπινεν bibebat
ἐπίνομεν bibebamus
πεπώκειν biberam
πεπώκεις biberas
πεπώκει biberat
πεπώκεσαν bibebant
πίωμεν bibamus
πίετε bibetis
πίονται bibent
ᾄδω canto
ᾄδεις cantas
ᾄδει cantat
ᾄδουσιν cantant
ᾆσον canta
ᾖδον cantabam
ᾔδες cantabas
ᾔδεν cantabat
ᾔσαν cantabant
ᾔσαμεν cantavimus
ᾔσατε cantastis
ᾔσαν cantarunt
χαρίζ<ο>μαι dono
χαρίζῃ donas
χαρίζεται donat
χαρίζονται donant
χάρ<ι>σαι dona
ἐχαριζ<ό>μην donabam
ἐχαρίζου donabas
εὐκόπως facile
ἐραστής amator
ἐπιθυμεῖ concupiscit / desiderat
ἐπιμέλως diligenter
ἐπιθές inpone
εἰκών imago
εὐκόπως facile
ζημία damnum
ζυγόν iugum
ζεύγη paria
ζεῦξον iunge
ζήτημα quaestio
ζωγραφία pictura
ζῶσιν vivent
ζωμός ius
ζώνη semicin<c>tium
ζηλότυπος zelotypus
ζητεῖται quaeritur
σβέσον extingue
ἠγόρασα emi
ἠθέλησα volui
ἠθέλησεν voluit
ἡτοίμασα paravi
ἠγέρθην surrexi
ἦρα sustuli
ἡμέτερον nostrum
ἤδη iam
ᾔτησεν poposcit
ἦλθεν venit
ἤνεγκεν attulit
ἥρπασεν rapuit
ἠσπάσατο salutavit
ἤκουσεν audiit
ἥψατ<ο> tetigit
θέλεις vis
θιγγάνει tangit
θορυβ<εῖ>ται turbatur
θεωρεῖ spectat
θεραπεύει curat
θερμαίνει calfacit
θεός deus
θόρυβος tumultus
θῶμεν ponamus
θυρωρός ostiarius
θυμαντικός animosus
θάλλουσιν florent
θηλυκόν femininum
θαυμάζω miror
ἵνα τί ut quid
ἱκανοδότης satisdator
ἰξευτής aucupator
ἰχνευτής vestigato<r>
ἰξός viscum
ἴχνος vestigium
ἱδρώς sudor
ἱκεσία supplicatio / praefatio
ἱδεῖν videre
ἴσος aequalis
ἱδέ vide
ἴδιον suum / proprium
καλῶς bene
κακῶς male
κρατεῖ tene<t>
κράζει clamat
κλαίει plorat
κλάννει frangit
κνήθε<ι> scalpit
κλείει claudit
κωλύει vetat
κλέπτης fur
κοιμᾶται dormit
κέρδος lucrum
κυβευτής stlactarius
κερδαίνει lucratur
κατέλειψεν reliquit
καινόν novum
λαλῶ loquor
λαμβάνω accipio
λά<χ>ωμεν micemus
λουώμεθα lavemus
λῦσον solve
λέγει dicit
λόγος verbum
λοιδορεῖ maledicit
λίαν valde
λαμπρόν limpidum / clarum
λῃσταί latrones
λίθος lapis
μανθάνει discet
μέλλει incipet / futurum <est>
μολύνει inquinat
μένει habitat / manet
μαίνεται insanit
μισεῖ odet
μῦθος fabula
μήνυσον nuntia
μένομεν <m>anemus
μνημεῖον monumentum
μάγειρος cocus
νύξ nox
νικῶ vinco
νικᾷ vincit
νοεῖ intellexit
ναυαγός naufragus
νεκρός mortuus
νωθρός infirmus
νουνεχής sensatus
νόμος lex
ξένος hospes
ξενίζεται hospitatur
ξενία hospit<i>um
ξύλα ligna
ξῦσον rade
ξένοι hospites
ξαίνει carminat
ξυλοκοπεῖ defustat
οὐκ οἶδα nescio
οὐδέν nihil
οὐδέποτε numquam
ὀφείλω debeo
ὀρθόν rectum
ὄνομα nomen
οὐκοῦν ergo
οὐδέπω necdum
ὁμοῦ pariter
οὐκ ἀκούω non audio
ὁλόκληρον integrum
οὐκ ἔξεστιν non licet
περιπατεῖ ambulat
πράσσει agit
ποιεῖ facit
παλαίει luctatu<r>
παίζει ludet
πλύνει lavat
πειράζει temptat
πίσσα pix
πισσοῖ picat
πρωί mane
πιστός fidelis
πόλις civitas
πατεῖ calcat
προάγει antecedet
πολλά multa
πρόνοια providentia
προβλέπει providet
ῥίπτω proicio
ῥιγῶ algeo
ῥαίνω spargo
ῥήσσω adlido
ῥάπτω cuso
ῥυφῶ sorbeo
ῥοῖζος ictus
ῥέγχω sterto
ῥύομαι exuo
ῥῆμα verbum
σιῶπα tace
σῆσον cerne
σεῖσον move
σύρισον sibila
στρῶσον sterne
σῦρον trahe
σφῖγξον stringe
συνδοῦλος conservus
συνελεύθερος conlibertus
σύγκλητος senatus
συμφωνεῖ convenit
σύγκοινος communis victor
σποδός cinis
συνστρατιώτης conmilito
σιγή silentium
συκοφάντης calumniator
τηρεῖ servat
τρυπᾷ pertundit
τρίβει fricat
τύπτει ferit
τορύνη tudicula
τρέφει pascit
τρώγει manducat
τίκτει parit
τροφή cibus
τοιουτότροπον hocmodis
τοῦτο μέντοι hoc tamen
τοσούτῳ tanto
τί ἐστιν quid est
τότε tunc
ταῦτα ista
τεθήτω ponatur
ὕπαγε duc te
ὑγιής integer
ὑγιαίνει valet
ὑλακτεῖ lat<r>at
ὑφαίνουσιν texent
ὑπηρετοῦσιν ministrant
ὑπόδησον calcia
ὑπόλυσον exculcia
ὑπὲρ τὸ δέον superfluum
ὑμεῖς vos
ὑποκάθισον subsede
ὑπέστρεψεν redivit
ὑπήκοος dicto obaudiens
ὑποκάτω subter
ὑποτεθῇ supponatur
ὑψηλόν altum
ὑποφέρω suffero
φρόνιμος sapiens
φρονεῖ sapit
φίλος amicus
φίλη amica
φιλεῖ amat
φίλησον basia
φθονεῖ invidet
φροντίζει curat
φροντιστής curator
φεύγει fugit
φοβεῖται timet
φυσᾷ sufflat
φθειρίζει peduculat
φρίσσει horret
φείδεται parcet
φήμη fama
φιλοπονία studium
χαίρει gaudet
χωλαίνει clodicat
χρᾶται utitur
χρηννύει commodat
χρονίζει tardat
χυλός sucus
χυτόν fusile
χῶμα rudera
Χάριτες Gratiae
χρηστός suavis
χρήσιμον utile
χωρεῖ capet
χρῆσον commoda
ψῆφοι calculi
ψηφιστής calculator
ψηφίζει computat
ψευστής mendax
ψεύδεται mentitur
ψοφεῖ crepat
ψέγει vituperat
ψάλλει nablizat
ψύλλος pulix
ψυλλίζει pulicat
ψυχή anima
ψωμός buccilla
ψῖχες micae
ὧραι horae
ὧδε hic
ὡς θερμόν ἐστιν dum calidum est
ὡφελεῖ prodest
ὡς ἄρτι δύναμαι quomodo modo possum
ὡς δοκεῖ quomodo putat
ὡς ἂν καθίσῃ quomodo sederit
ὡπλισμένος armatus
ὠμόν crudum
ὤμοσεν iuravit
ἕως ὧδε usque hic
ὠλίσθησεν lapsus est
ὠδίνει parturit
ὠργίσθη indignatus est
ὠνήσατο emit
ὡσαύτως identidem
ὥπλισεν armavit
ὠνομάσθη nominatus est
ὤμοσαν iuraverunt
ἐπληρώθη τὸ <α'> impletum est primum
μετὰ τῶν ἑρμηνειῶν interpretament<orum>

LIBER SECVNDVS
<Βιβλίον Β> <Liber secundus>

Ἐμῇ ἐπιμελείᾳ Mea diligentia
καὶ φιλοπονίᾳ et studio
μετέγραψα transscripsi
τοῦτο τὸ βιβλίον hunc librum
πᾶσιν omnibus
<ἀ>ξιολογώτατον• dignissimum.
ἐν τῷ πρώτῳ In primo
γάρ enim
βιβλίῳ libro
τῶν ἑρμηνευμάτων interpretamentorum
ὡς quomodo
πρῶτα priora
συνηνέγκαμεν contulimus
ῥήματα, verba,
καὶ τούτων et eorum
ἐκ μέρους ex parte
ἀναγκαῖα necessaria
εἰς κλ<ί>σιν in declinatione
ῥημάτων, verborum,
ὅπως εὐκόλως uti facilius
τῆς ὁμιλίας sermoni
τῶν ἀνθρώπων hominum
εὐχρησ<τ>ία ἔσται, proderit,
νῦν οὖν nunc ergo
ἐν τῷ δευτέρῳ in secundo
βιβλίῳ libro
ἐροῦμεν dicemus
ὧν καί quorum et
θελήσει vult
πρόνοια. providentia.
Ἡμεῖς γάρ Nos enim
οἱ ἄνθρωποι homines
πάντες omnes
ζῶμεν vivimus
ἀπὸ θεοῦ. a deo.

Περὶ θεῶν De diis

θεῶν ὀνόματα deorum nomina
θεοὶ ἵλεοι dii propitii
οὐράνιοι caelestes
ἐπ<ί>γειοι terrestres
θαλάσσιοι marini
θεοὶ καταχθόνιοι dei inferni
Δαίμονες Daemones
Σκιά Vmbra
Κρόνος Saturnus
Ζεύς Iovis
Ζεύς βροντῶν Iovis tonans
Ζεύς ἀστράπτων Iovis coruscans
Ζεύς κεραύνιος Iovis fulminans
Ζεύς μέγιστος Iovis maximus
Ζεύς κτήσιος Iovis pecul<i>arius
Πύλαιος Ianus geminus
Ὀρθώσιος Stator
Στρόφιος Vulturnus
Ποσειδῶν Neptunus
Ἥλιος Sol
Χάρων Orcus
Πλούτων Ditis Pater
Σέραπις Serapis
Διόνυσος Liber Pater
Ἀπόλλων Apollo
Ἀσκληπιός Aesculapius
Ἡρακλῆς Hercules
Ἡρμῆς Mercurius
Πάν Silvanus
Διόσκοροι Castores
Πρίαπος Priapus
Ἄρης Mars
Βαίτυλος Abaddir
Ἔρως Cupido
Καρποφόρος Frugifer
Ἐφιάλτης Incubus
Αἰών Aeternus
Δαίμων Genius
Σιληνός Nysigena
θεάων ὀνόματα dearum nomina
Ῥέα Opis
Ἥρα Iuno
Ἀθηνᾶ Minerva
Ἀφροδίτη Venus
Γῆ Terra
Τύχη Fortuna
Ἄρτεμις Diana
Σελήνη Luna
Δημήτρα Ceres
Λητώ Latona
Ἶσις Isis
Κόρη Proserpina
Μοῦσαι Musae
Ἑκάτη Trivia
Μνήμη Memoria
Ἠώς Aurora
Νίκη Victoria
Χάριτες Gratiae
Μοῖραι Fata
Ἐρινύες Furiae
Ἀνθοφόρος Flora
Ἐλπίς Spes
Ἐνυώ Bellona
Ἑστία Vesta
Εὐσέβεια Pietas
Εὐτυχία Felicitas
Ὁμόνοια Concordia
Ὑγεία Salus
Ἡμέρα Dies
Δι’ ἡμέρας Interdies
Νύξ Nox
Χθών Tellus
Εἰλήθυια Nixa
Ἀνδρεία Virtus
Περσεφόνη Proserpina
Μήτηρ θεῶν Mater deum
Ἀμφιτρίτη Salacia
Δικαιοσύνη Iustitia
Νηρείδες Nereidae
Πραξιδίκη Laverna
Λευκοθέα Mater Matuta
Πολυστέφανος Feronia
Πίστις Fides
Ἀξία Dignitas
Πρόνοια Providentia
Ἠώς Aurora
Ἥβη Iuventas
Μαῖα Maia
Σωφροσύνη Pudicitia
Ἐντροπή Reverentia
Χαρά Gaudium
Φήμη Fama

Περὶ οὐρανοῦ De caelo

οὐρανός caelum
ἀστῆρες stellae
ἀχλύς caligo
νέφη nubes
ἐπινέφελον nubilum
εὐδία serenum
ὁμίχλη nebula
δρόσος ros
βροχετός pluvia
χάλαζα grando
παγετός gelu
χιών nix
σταγόνες guttae
ψῦχος frigus
καῦμα aestus
ἔαρ ver
θέρος aestus
φθινόπωρον autumnum
χειμῶν hiemps
ἐνιαυτός annus
μῆνες menses
ἡμέραι dies
ὧραι horae
βροντή tonitruum
ἀστραπή coruscum
κεραυνός fulmen
πρωί mane
ὀψέ sero
δείλη vesper

Περὶ ναῶν, De aedibus / templis

ναοί aedes / templa
ἱερόν sacrum
βωμός ara
θυσία sacrificium
θῦμα hostia
θυμιατήριον turibulum
στέφανοι coronae
ξόανα Lares
εἰκόνες imagines
ἀναθέματα dona
ἱερεύς sacerdos
θύτης popinarius / aruspex
μοσχοτόμος victimarius
μάντις divinus
προφήτης ariolus
νεωκόρος aedituus
λίβανος thus
οἰωνοσκόπος augur
Πυρεῖς Flamines
ἱερομνήμων pontifex
Σπονδοφόροι Fetiales
Κορύβαντες Salii Palatini
Κουρῆτες Collini

Περὶ ἑορτῶν De diebus festis

ἑορτή dies festus
εὐχή votum / oratio
ἀργίαι feriae
Κρόνια Saturnalia
Διονύσια Liberalia
Παναθήναια Quinquatria
Ποσειδώνια Neptunalia
Ἡφαίστια Vulcanalia
<Χαρίστια> cara cognatio
Ὁροθέσια Terminalia
νηστεία ieiunium
παρασκευή coena pura
Νεκύσια Parentalia
Ἑστίαια Vestalia
ἐννεάς nundinae
Γενέθλια Natalicia

Περὶ θεωριῶν De spectaculis

θεωρίαι spectacula
θεωρηταί spectatores
θέατρον theatrum
ὠδεῖον odium
σκηνή scena
σαλπισταί tubicines
κήρυκες curiones
πυθαῦλαι pythaulae
χοραῦλαι choraulae
κωμῳδοί comoedi
τραγῳδοί tragoedi
κιθαρῳδοί citharoedi
ὀρχηστής saltator
χορός chorus
ᾀσταί cantores
συριστής fisculator
ὑδραύλης organarius
ψηφοπαίκτης praestigiator
κρότος <p>l<a>usus / manibulus
συριγμοί sibilus
στάδια stadia
δρομεῖς cursores
παλαισταί luctatores
παγκρατιασταί pancratiastae
πύκται pugiles
ἱππόδρομος circus
ἱπποδρόμια circenses
πομπή pompa
ἱππαφίδες carceres
καμπτῆρες metae
λευκή creta
ἔξοδοι vomitoria
βαθμοί gradus
ἡνίοχοι agitatores
διίππιν biga
τριίππιν triga
ἅρμα quadriga
ἑξάιππον sexiuges
ἀμφιθέατρον amphitheatrum
θηρία bestiae ferae
κυνηγοί venatores
μονομάχοι ξιφήρεις gladiatores
πυκτεύουσιν pugnant

Περὶ ἀνέμων De ventis

ἄνεμος ventus
πνοή aura
βορέας aquilo
λίψ Africus
νότος auster
ἀπαρκίας septentrio
ἀπόγειος a terra
εὖρος vulturnus
ἀφηλιώτης desolanus
χῶρος aqualis
ἶλιγξ turbor

Περὶ μελῶν ἀνθρωπίνων De membris humanis

ἄνθρωπος homo
πόσις maritus
γυνή mulier
ἄλοχος uxor
γαμέτις uxor
παῖς infans / puer
νεανίσκος iuvenis
γέρων senex
γραῦς anicula
ἡλικία aetas
θνητός mortalis
ζωτικός vitalis
ζωή vita
ψυχή anima
πνεῦμα spiritus
ἆσθμα alitus
φωνή vox
σῶμα corpus
μέλη membra
αἷμα sanguis
χολή fel
σίελος saliva
μυελός medulla
μύξαι mucci
νεῦρα nervi
φλέβες venae
κεφαλή caput
τρίχες capilli
οὖλαι crispi
μέλαιναι nigri
πολιαί cani
πυρραί rufi
κρανίον calvaria
ἐγκέφαλος cerebrum
βρέγμα o<c>cipitium
κορυφή vertix
ὑμήν membranum
μέτωπον frons
ὀφρύες supercilia
ὀφθαλμοί oculi
κανθοί palpebrae
κόραι pupillae
παρειαί genae
ὄψις facies
ῥυτίδες rugae
ῥώθων nasus
γνάθοι buccae
σιαγόνες maxillae
γένειον mentum
χνοῦς lanugo
πώγων barba
χείλη labra
στόμα os
ὀδόντες dentes
μύλαι molae
οὖλα gingivae
γλῶσσα lingua
οὐρανίσκος palatum
κιονίς columella
τράχηλος collum
ὦμοι humeri
νῶτος dorsum
μασχάλαι alae
κατακλείς iugulum
φάρυγγες fauces
λάρυγξ gurgulio
βραχίονες brachia
ἀγκῶνες cubiti
μύες lacerti
ἄρθρα articuli
χεῖρες manus
δάκτυλοι digiti
ἀντίχειρ pollix
ὄνυχες ungues
δεξιά dextra
ἀριστερά sinistra
στῆθος pectus
μαστοί mammae
ζείζιν dida
βίζιν ubera
πλευραί latera
ὀσφύες lumbi
λαγόνες ilia
κερκίδες costae
ῥάχις spina
κοιλία venter
ἔντερα intestina
ἐπίπλους omentum
σπλήν lien
ἧπαρ iecor
καρδία cor
πλεύμων pulmo
ὀμφαλός umbilicus
γλουτοί clunes
πρόσθεμα natura
ἀκροβυστία praeputium
πυγαί nates
πρωκτός culus
ἀρχός stalis
ὄρχεις colei
σάρκες pulpae
κύστις vessica
νεφροί renes
μηροί femora
γόνατα genua
ἀγκύλαι concavae / popl<it>es
σκέλη crura
ἀντικνήμια tibiae
γαστροκνήμια surae
πόδες pedes
ἀστράγαλοι tali
πτέρναι calcanea
ταρσοί plantae
ἴχνος vestigium
μεσοδάκτυλα inter digitos

Περὶ φύσεως De natura

φύσις natura
μῆκος status
τύπος forma
ὡραῖος tempestivus
καλός bonus
κομψός bellus
κακός malus
μακρός longus
μικρός pusillus
νᾶνος humilis
ἁδρός grossus
λεπτός gracilis
καθάριος mundus
λιπαρός pinguis
ἀκάθαρτος inmundus
ὠχρός pallidus
χυλλός mancus
χωλός clodus
τυφλός caecus
πηρός orbus
γλαυκός caesius
σιμός silus
φαλακρός calvus
κομήτης comatus
ἀνάθριξ reburrus
εὐνοῦχος spadon
λεῖος levis
πωγωνιάτης barbatus
ψελλός balbus
κωφός surdus
κυρτός gibberosus
πτίλλος lippus
δραπέτης fugitivus
μέθυσος ebriacus
κλέπτης fur
δίκαιος iustus
ἀσθενής inbecillis
κραύγασος clamosus
προγάστωρ ventrosus
αἰσχρός turpis
δασύς pilosus
πλούσιος dives
μέτριος modicus
πένης pauper
ἐπαίτης mendicus

Περὶ βρωμάτων De escis

φαγεῖν manducare
ἐπιμήνια cibaria
τροφεῖα alimenta
ἀκράτισμα iantaculum
ἄριστον prandium
δεῖπνον cena
ἄρτος panis
σιλίγνιον καθαρόν siligium candidum
κιβάριον cibarium
ψῖχες micae
ἄλευρον farina
ἄλφιτα pulenta
ῥόφημα sorbitium
ἠρτυμένον conditum
ζωμός ius
ζύμη fermentum
κρέας carne
ὠμόν crudum
ἑφθόν coctum
ὀπτόν assum
ὑπογάστριον abdomen
ὑπόπλευρον ἀκρώμιον armum
ψιλόπλευρον ὀφλάριν ofella
ἡμικεφάλιον semicipium
κωλεός colyphium
κοπάδια copadia
σκελίς perna
ὀνύχιν ungella
χορδή corda
κοιλίδιν ventricellus
μήτρα vulva
ο<ὖ>θαρ sumen
ἀλλάντια lucanicla
φυσκία botellus
περιφορά mattia
ἐγκέφαλος cerebellus
τυρός caseum
ἐλαῖαι olivae
ᾠά ova
βολβοί bulbi
κοχλιοί cochliae
ἔλαιον oleum
γάρος liquamen
ὄξος acetum
ἅλας sale
γάλα lacte
μέλι mel
ὀπός lasar
σίλφιον lasaris radicem

Περὶ ποτοῦ De potione

ποτόν potio
πεῖν bibere
πιέ bibe
ὕδωρ aquam
ψυχρόν frigidum
χλιαρόν tepidum
νεαρόν recentem
συγκεραστόν temperatum
ζεστόν ferventem
οἶνον vinum
παλαιόν vetus
ἄκρατον merum
ὑδαρές aquatum
γλυκύ dulce
χρηστόν suave
γλεῦκος mustum
γαλακτῶδες egelidum
Καμπανόν Campanum
Βιθυνόν Bithynum
Σικελόν Siculum
Κρητικόν Creticum
Ἄφρον Afrum
ἄγροικον rusticum
ἔψημα defritum

Περὶ δευτέρας τραπέζης πλακοῦς De secunda mensa

πλακοῦς placenta
ἐγχυτοῦς libus
ἐντυρίτης subitillus
μελίτωμα melitomata
τηγανίτης lucunculus
κοπτή copta
ὀπώρα poma
σταφυλή uva
σταφίς uva passa
στροβίλια nuclei
σῦκα ficus
σχάδες caricae
φοίνικες palmae
τραγήματα bellaria
κάρυα nuces
λόπιμα castaneae
συκάμινα morae
κοκκύμηλα pruna
ἄπιοι pira
μῆλα mala
ῥόα granata
κυδώνια cotonea
ἀχλάδες mespila

Περὶ κρέως De carne

κρέας caro
χοίρειον porcina
δελφάκειον porcellina
αἴγειον caprina
ἐρίφειον aedina
προβάτειον vervecina
ἄρνειον agnina
βόειον bubula
μόσχειον vitellina
συάγρειον apruna
ἐλάφειον cervina
λάγειον leporina
χήνειον anserina

Περὶ λαχάνων De oleribus

λάχανα olera
καυλία colicula
μαλάχαι malvae
σεῦτλα beta
ἕλειον asparagum
κινάραι cardi
λόβια fasioli
ἀπαρίνη lappa
κολοκύνθαι cucurbitae
σικύδια cucumeres
πέπων pepo
θρίδακες lactucae
σέρις intiba
ῥάφανοι radices
ῥαφανίδες armoracia
βουνιάδες napi
γογγύλαι rapae
σταφυλῖνοι pastinacae
<ἀμπελόπρασον> aretillum
μάραθρον <feniculum>
πράσα porri
κρόμυα cepae
σκόρδα alium
ἀνδράφαξ atriplex
τρώξιμα escariolae
εὔζωμα eruca
πήγανον ruta
ἡδύοσμον menta
σέλινον apium
μίνθη nepeta
ἱπποσέλινον olisatrum
ἄνηθον anethum
γλήχων puleium
θρύμβα satureia
κνίδες urticae

Περὶ ἰχθύων De piscibus

ἰχθύς piscis
σκάρος scarus
τρῖγλαι mulli
καρίδες squillae
κέφαλοι mugiles
ὀνίσκος aselli
λάβραξ lupus
βούγλωσσον solea
χρύσοφοι aurata
συνόδους dentix
ἐρυθρῖνος rubellio
μελάνουρος oculata
σάλπη salpa
κάραβος locusta
ἔγχελυς anguilla
ζμύραινα murena
γόγγρος gongrus
βελόνη acus
τρυγών pastina<ca>
παλαμίς palamis
κολίοι lacertae
θρῇσσαι sardinae
τευθίς lolligo
πολύπους polipus
σηπία sepia
ἀφύδιν mel marinum
τελλῖνοι mituli
δελφίς urtica
σκιά umbra
δελφίν delfinus
θύννος thynnus
βατίς reza
νάρκα torpedo
κωβιός gobio
μαινίδες maenae
γαλεοί catelli
φυκίδες saxatiles
δράκων araneus
χαλκίδες gerriculae
φῦκος alga

Περὶ ὀρνέων De avibus

ὄρνεα aves
ἀλέκτωρ gallus
ὄρνιξ gallina
χήν ansera
κύκνος ansar / olor
ταῶς pao
ἀετός aquila
ἰκτίν milvus
πέρδιξ <perdix>
<ἱέραξ> acceptor
κορώνη cornicula
κολοιός graulus
στρουθός passer
βασιλίσκος gregnariolus
κάνθαρος zimzario
σπίννος fringuillus
συκαλλός ficedula
αἰγίθαλλος parra
χελιδών erundo
σεισοπυγίς motacilla
φάσσα columbus
περιστερά columba
τρυγών turtur
νυκτερίς vespertilio
ὀλολυγών uluccus
κόκκυξ cuculus
νῆσσα anates
αἴθυια mergulus
ἀηδών querquedula
κόσσυφος merulus
κίχλα turdus
νυκτικόραξ bubo
κορυδαλλός parrula
δρυοκόλαψ picus
μυῖα musca
μέλισσα apis
σφήξ vespa
ψυχή papilio
ἀκρίς locusta
οἶστρος tabanus
κώνωψ culex
κάνθαρος scarabeus
σίλφη blatta
κόρις cimex
φθείρ peduculus
ψύλλος pulex

Περὶ τετραπόδων De quadrupedibus

ἵππος equus
ὁλκάς mula
ἡμίονος mulus
ὄνος asinus
βοῦς bovis
φορβάς equa
φοράδια equae
δάμαλις vacca
γρομφάς scrofa
μόσχος vitulus
κάπρος verrus
τράγος hircus
αἴξ capra
ἔριφος aedus
πρόβατον ovis
ἀμνός agnus
ἀρνίον agnus
προβατάγριον ovifera
αἰγάγριον caprifera
λέων leo
ἄγριος ferus
ἥμερος mansuetus
λέαινα lea
πάρδαλις pardus
τίγρις tigris
ἄρκος ursus
σύαγρος aper
ἔλαφος cervus
κύων canis
ἀλώπηξ vulpes
ὕαινα belua
νεβρός inuli
δορκάς caprea
αἴλουρος gattus
ἀσφάλαξ talpa
λαγώς lepus
ἐχῖνος ericius
πίθηκος simius
ἐλέφας elefantus
κάμηλος camelus
βούτραγος bison
γαλῆ mustela
μυωξός gliris
μῦς mus
βάτραχος rana
φρῦνος rana rubeta
χελώνη testudo
σαύρα lacerta
ἀσκαλαβώτης stilio
μύρμηξ formica
σκορπίος scorpio

Περὶ ἑρπετῶν De serpentibus

ἑρπετόν serpens
βασιλίσκος regnariolus
δράκων draco
ἀσπίς aspis
κεράστης cornuta
ὄφις anguis
ἔχις vipera
ἀκοντίας iaculus
μυολόγος muraria
νάρκη boa
ὕδρος aquatica
διψάς siticula
τυφλίς caecilia
σκώληξ vermis
ἕλμιγξ lumbricus
βδέλλα sanguisuga
ἀράχνη araneus

Περὶ οἰκήσεως De habitatione

οἰκία domus
πύλη atrium
παράθυρος posticium
θεμέλιος fundamentum
τοῖχος paries
ὀροφή camara
ἔδαφος pavimentum
φάτνωμα lacunaria
ἄσβεστος calx
γῆ terra
ἄμμος arena
χάλιξ lateres / cimentum
ὄστρακα testae
φύραμα <massa vel impensa>
πηλός lutum
ἄχυρα palea
δοκοί materiae
στρωτῆρες assares
σανίδες tabulae
κάμακες perticae
ῥῖπας cannae
κέραμος tectum
κεραμίδες tegulae
καλυπτῆρες imbrices
θύρα ostium
οὐδός limen
στροφεύς cardo
θυρίς fenestra
κλίμακες scalae
καπνοδόχη fumarium
οἴκημα cella
γωνίαι anguli
φάτνη praesepium
μεσαύλιον conpluvium
ὑπερῷον cenaculum
κοιτών cubiculum
ἡλιαστήριον solarium
στοά porticus
στῦλοι columnae
ἀνδριάντες statuae
ὑπόνομος cloaca
ἄμφοδον vicus
κρήνη lacus
κονίαμα tectorium
μαγειρεῖον cocinatorium
ταμιεῖον cellarium
ἀφεδρών conclavis
τάφος sepulchrum

Περὶ πόλεων De civitatibus

πόλις civitas
κώμη castellum
νῆσος insula
πύλη porta
τεῖχος murus
περίβολος moenia
πύργος turris
ἀγορά forus
βασιλική basilica
βῆμα tribunal
βαλανεῖον balneum
κουρεῖον tonsorium
καπηλεῖον cauponium
ἐργαστήριον taberna
πανδοχεῖον stabulum
κατάλυμα devorsorium
πορνεῖον fornix

Περὶ ἐνδομενίας De supellectile

ἐνδομενία supellex
κλίνη lectus
ἐνήλατον sponda
παράθεμα pluteum
φορεῖον lectica
δίφρος sella
ὑποπόδιον scabellum
βάθρον scamnum
γλωσσόκομον loculum
κάμπτρα capsa
τράπεζα mensa
ἄβαξ caliclare
πυργίσκος armarium
κιβωτός arca
ἱστός tela
στόποδες peditelae
σκάφη alveum
ἁλατρίβανος pistillus
τορύνη tudicula
ζωμάλιστρος trulla
μύλη mola
ὄλμος pila
ὑσσός pilus
κόσκινον <cribrum>
<θυμιατήριον> turibulum
φανός lanterna
σφυρίς sporta
κάλαθος quasillum
ῥιπίς flabellum
σάρος scopa
ψίαθος teges
ἄτρακτος fusum
σφόνδυλος verticellum
κερκίς radium
κτένιον pectinis
ἀκόνη coticula
στία focus
ἠλεκάτη colus
χώνη infidibulum / traiectorium
χαράδρα cancellum

Περὶ ἱματίων De vestimentis

ἱμάτια vestimenta
καινά nova
παλαιά trita
ῥάκκος pannum
καθαρά munda
ῥυπαρά sordida
ἄκναφα rudia
πλατυπόρφυρον laticlavius
ζωστός subarmale
γεγναμμένα polita
πλατύσημον laticlavium
στενόσημον angusticlavium
χιτών tunica
πάλλιν palliolum
φελόνης paenula
ἐφεστρίς lacerna
σημείωσις clavatura
στολή stola
πέπλος palla
φοῦνδα ventralis
φασκία fascia
ζώνη semicin<c>tium
καρπόδεσμος fasciolae / articlare
κροσσοί fimbriae
ἁρπεδόνες pedani
περιβόλαιον copertorium
ὑπόστρωμα substratorium
στρώματα stragula
ἔριον lana
ἀκαθίς globus
μίτος licium
πηνίον panucula
ῥάμμα acia
στήμων stamen
ῥοδάνη tramen
ὀθόνια linteamina
ἐπικάρσιν amiclum
κολόβαξ colobium
σαβάνια sabana
ἐκμαγεῖον mantile
χειρεκμαγεῖον mappa
τύλη culcita
προσκεφάλαιον pulvinum
ὑπαυχένιον cervical
γνάφαλλα tomentum
μνοῦς pluma
ἐνείλημα involuclum

Περὶ χρωμάτων De coloribus

χρῶμα color
πορφυρά purpura
πορφυροῦν purpureum
λευκόν album
μέλαν nigrum
ποικίλον varium
ἰδιόχρωμον sui coloris
ἐλάϊνον oleagineum
φιλύρινον corticatum
ἰξοειδές viscineum
κροκύς floccus

Περὶ χρυσέων De aureis

χρυσοῦν aureum
χρυσοῦς aureus
δακτύλιος anulus
κόσμια ornamenta
στέφανος corona
διάκριμα discriminale
ἁλυσίδιον catena
ἀσπίδιον clipeum
μανιάκης torques
πομφόλυξ bulla
ἐνώτια inaures
περιαυχένιον liliolum / liliocatena
περίσφυρα periscelides
περιχέρια dextralia
κλανία viria
καθετήρ redimiculum

Περὶ ἀργυρέων De argenteis

ἄργυρος argentum
σκεύη τορευτά vascella tornata
ξύστρα strigilis
γεγλυμμένα caelata
σκύφος sciphus
μαζονόμος lanx
πινάκιον catillum
τρούβλιον parapsis
ὀξύβαφον acitabulum
κοχλιῶρυξ ligula / linguella
κάτοπτρον speculum
κόγχη concha
ἠθμός colum
λιβανωτρίς turibulum
ἀρυτεγχύτης arutaena
ἀκρατοφόρον mericulum

Περὶ χαλκέων De aereis

χαλκώματα aeramenta
χαλκός aes
λεκάνη pelvis
κούκουμος cucumma
ξέστης orciolum
λυχνία candelabrum
λύχνος lucerna
κώδων tintinnabulum
κρίκελλος circellus
ἄγκιστρον hamus
ἀμίς amula
τήγανον sartago
ξύστρα strigile

Περὶ σιδηρέων De ferreis

σίδηρον ferrum
σιδήρια ferramenta
ἄκμων incude
σφῦρα malleum
σφυρίον martellum
μυλοκόπον acisclum
ὑπήτιον subla
σμιλίον scalpellum
γράφιον grafium
παράγραφος praeductal
μαχαίριον cultellum
ὠτογλύφιον aurescalpium
καρκίνος forfex
ψαλίδες forfices
ῥίνη lima
σκέπαρνον ascia
ἀξίνη securis
πέλεκυς bipennis
πρίων serra
τρύπανον terebra
δρέπανον falx / runcilio
ἄμμη <r>utrum / marra
δίκελλον bidens
ὕ<ν>νη vomer
πέδαι compedes
σχάρα craticula
πυρίστατον tripes
μοχλός vectis / serratorium
ἧλος clavus
κλειδίον clidion
κλεῖθρον clostrum
ἅλυσις catena
βελόνη acus
ὀβελίσκος veru / subula
ξίφος gladium
σπάθη spatha
λόγχη lancea
ὀϊστός sagitta
περικεφαλαία galea
ἀσπίς scutum
κνημῖδες ocreae / tibiales
κρέαγρα carnaplum

Περὶ ὀστρακίνων De fictilibus

ὀστράκινα fictilia
πίθον doleum
ἐπίπιθον seria
κεράμιον amfora
λάγυνος laguna
ἴγδις mortarium
κύθρα olla
λοπάς patena
πῶμα coperculum
βῖκος fidelia / doliolum

Περὶ σκυτίνων De pellibus

δέρμα pellis
βύρσα corium
ἱμαντῆρες corrigiae
μολγός culleus
ἀσκὸς φυσηθείς uter inflat<us>
θύλακος follis
κωρυκίς pera
σφαιρία pilae
ὑποδήματα calciamenta
καλίγια caligas
κρηπῖδες crepides
κάσσυμα solum
γλωσσίδες lingulae
σκιάδιν umbrale
μάστιξ flagellum
κατάγαστρα cingla
ἡνίαι habenae / retinacula
διφθέραι membranae / pelles
τύμπανον campanum
φῦσαι vesicae
ζωστήρ balteum
σκῦτος habena
φορβεά capistrum

Περὶ φιλοπονιῶν De studiis

ῥήτωρ orator
γραμματικός grammaticus
ἀναφώνησις declamatio
ἀπόφασις sententia quae reis datur
διήγησις enarratio
ἀνάγνωσις lectio
μῦθος fabula
διάλεκτος disputatio
ἀκροατήριον auditorium
ἀκροαταί auditores
ὄνομα nomen
προσηγορικόν appellativum
ποσότης quantitas
εἶδος species
τύπος forma
πτῶσις casus
χρόνος tempus
ἁπλοῦς simplex
ὁμοιότης similitudo
ἀριθμός numerus
ῥήμα verbum
σύνδεσμος coniunctio
ἑνικόν singulare
ἀμφίβολον anceps
σημεῖον signum
βιβλίον librum
τεῦχος volumen
στίχον versum
ἅμιλλα dictatum
σελίδες paginae
ἑλληνικόν grecum
ῥωμαικόν latinum
ὁρθόν rectum
μεταφορά translatio
δίκη causa
κρίσις iudicium
ὅρος terminum
διάθεσις dispositio
τόπος locus
μνήμη memoria
γεῦσις gustum
ἀκοή auditus
καθηγητής praeceptor
διδάσκαλος magister
μαθηταί discentes / discipuli
συμμαθηταί condiscipuli
διδαχή doctrina
διδασκαλία eruditio
ἐπιστήμη disciplina
διόρθωσις emendatio / correctio
στοιχεῖα elementa
μέλη membra
πύξον buxum
ἔλεγχος titulus
λόγος ratio

Περὶ τεχνιτῶν De artificibus

τεχνῖται artifices
γραφεύς scriptor
κολλητής glutinator
κοπεύς malleator / incisor
διφθεράρι<ο>ς membranarius
ζωγράφος pictor
ἰατρός medicus
χρυσοχόος aurifex
σκυτεύς lorarius
τέκτων faber
βαφεύς tinctor
ποικιλτής plumarius
ῥάπτης sartor
κουρεύς tonsor
μάγειρος cocus
κρεοπώλης lanio
στεφανοπλόκος coronarius
ἰξευτής auceps
ἰχνευτής vestigator
ἁλιεύς piscator
θηρευτής venator
τραπεζίτης nummularius
ἱπποιατρός mulomedicus
ἀκονητής cotiarius / samiator
σημειογράφος notarius

Περὶ δένδρον De arboribus

δένδρον arbor
δάφνη laurus
κλάδοι rami
ῥάβδοι virgae
φύλλα folia
ὄζοι nodi
ῥίθαι radices
μυρσίνη myrta
κλήθρη <alnus>
λιβανωτίς ros marinum
κορμός <truncus>
<ἐ>λελίσφακος <salvia>
νεάδες novellae
κυπάρισσος cupressum
πίτυς pinus
πεύκη sappinus
πλάτανος platanus
σφένδαμνος acer
φιλύρα tilia
συκῆ ficus
οὖα sorba
μελάνδρυς robus
κεράσιον cerasium
μῆλον malum
ἑσπερίς citreum
φοῖνιξ palma
πτελέα ulmus
πρῖνος ilex
ἄμπελος vitis
κλῆμα sarmentum
ἀναδενδράς arbustum
ἄκανθαι spinae
λευκέα spartum
σχῖνος lentiscum
αἴγειρος populum
μυρίκη tamaricium / myrice
ἐλάτη abies
κορμός truncus
συκαμινέα morum
βάτος sentis / rubus

Περὶ γεωργίας De agricultura

ἀγρός ager
ὑγεινός salubris
δρυμοί saltus
ὕλη silva
πλέθρα iugerum
πέρας finis
βουνός acervus / collis
ἄλσος lucus
κρημνός praeceps
κοιλάδες valles
ἄρουρα seges
στάχυς spica
πυρός frumentum
σῖτος triticum
κριθή hordeum
κύαμος faba solida
ἐρεγμός faba fracta
πτισάνη tisana
φακῆ lenticla
πίσος pisum
χόνδρος alica
ἐρέβινθος cicer
θέρμοι lupini
φασίολοι fasioli
κέγχρος milium
μήκων papaver
τῆλις fenogrecum
χόρτος fenum
δέσμαι mannae
ἅλω<ν> area
ἀλοητός tritura
τρύγητος vindemia
ὥριμον maturum
ῥώξ acinum
στέμφυλα vinacia
γίγαρτον granillum
ληνός torculare
σιτοβολών granarium
κῆπος ortus
παράδεισος pomarium
οἰκονόμος vilicus
ἄγροικοι rustici
ἐργάται operarii
σκαφεῖς fossores
κλαδευταί putatores
τρυγηταί vindemiatores
μισθωταί mercennarii
ποιμήν pastor
ποίμνη grex
ἀγέλη grex
καρποί fructus
πίτυρα furfures
ἄγρωστις gramen
στιβή stipa / bolumaca
καλύβη casa
φραγμός sepis
ἄροτρον aratrum
ἀγρονόμος vilicus
ἀγροφύλαξ saltuarius
κυκλευτής circitor

Περὶ στρατιᾶς De militia

παρεμβολή castra
στρατιώτης miles
ἡγεμών dux
ἔπαρχος praefectus
χιλίαρχος tribunus
ἑκατόνταρχος centurio
ταξίαρχος evocatus
πρωτοστάτης princeps
σημειοφόρος signifer
ναύαρχος navarchus
δεκαδάρχης decurio
πεζοί pedites
ἱππεῖς equites
τοξόται sagittarii
φύλακες custodes
κατόπται speculatores
πολέμιοι hostes
αἰχμάλωτοι captivi
πόλεμος pugna
εἰρήνη pax
τάγμα legio
εἴλη turma
ὅπλα arma
δόρυ hasta
γραμματεύς tesserarius
στόλος classis
λάφυρα spolia
φρούριον praesidium

Περὶ ἀρχόντων De magistratibus

βασιλεύς rex
αὐτοκράτωρ imperator
ἄναξ imperator
σεβαστός augustus
δήμαρχος tribunus plebis
σύγκλητος senatus
ὕπατοι consules
στρατηγός praetor
πρεσβευτής legatus
ταμίας quaestor
ἀγορανόμος aedilis
ὑπατικός consularis
ἀνθύπατος proconsul
ἐπαρχία provincia
συγκάθεδροι assessores

Περὶ συγγενείας De cognatione

συγγένεια cognatio
γονεῖς parentes
τέκνα liberi
πατήρ pater
μήτηρ mater
ἀδελφός frater
ἀδελφή soror
ὑιός filius
θυγάτηρ filia
πατρὸς ἀδελφή amita
<μητρὸς ἀδελφή> matertera
τήθη <avia>
πάππος avus
τροφός nutrix
τροφεύς nutritor
πενθερός socer
γαμβρός gener
πρόγονος privignus
φίλος amicus
φίλη amica
ἐχθρός inimicus
μητρυιά noverca
θρεπτός alumnus
ἀνεψιός consobrinus
πατρὸς ἀδελφός patruus
θυγατριδοῦς neptis
ὑιοποίητος adoptivus
σύντροφος conlactaneus
χήρα vidua
στεῖρα sterilis
αὐτόχθων patricius
ὀρφανός pupillus
κύριος dominus
κυρία domina
εὐγενής ingenuus
ἐλεύθερος liber
δοῦλος servus
δούλη ancilla
πάρθενος virgo
παλλακή concubina
νόθος spurius
ἀγχιστεύς adfinis
δίδυμοι gemini
πρόσφυξ cliens

Περὶ ναυτιλίας De navigatione

θάλασσα mare
γαλήνη tranquillum
κύματα fluctus / undae
ἀφρός spuma
λιμήν portus
αἰγιαλός litus
διαπέραμα traiectus
πλοῖον navis
τρόπις carina
ἱστός arbor
κέρας antemna
σχοινίον funes
κῶπαι remi
ἱστία vela
κόλπος sinus
ὅρμος accessus
σχεδία rates
πρύμνα puppis
πρῷρα prora
ἀντλία sentina
πηδάλια gubernacula
ἐπιβάται vectores
ἔ<μ>ποροι mercatores
ὄχθαι ripae
κλύδων unda / dilutio
βυθός profundum
γόμος onus
κυβερνήτης gubernator

Περὶ ἰατρικῆς De medicina

ἰατρός medicus
κλινικός clinicus
ὀφθαλμικός ocularius
βοτανικός herbarius
μαῖα obstetrix
ἄρρωστος aeger
πυρετὸς καθημερινός febris cottidiana
αὐχμοῦν squalidum
σύντονον validum / non remissum
τριταῖον tertiana
τεταρταῖον quartana
ἴκτερος aurugo
πόνος dolor
οἴδημα tumor ex aqua
φλεγμονή tumor
κεφαλαλγία capitis dolor
ἕλκος ulcus
τραῦμα vulnus
ψυγμός perstrictio
ἐσφιγμένος constipatus
ἀκόνη cotis
σπόγγος spungia
φάρμακον medicamentum
καλόν bonum
ὑγεινόν salubre

Περὶ ζωδίων ιβ' De signis XII

κριός aries
ταῦρος taurus
δίδυμοι gemini
καρκίνος cancer
λέων leo
πάρθενος virgo
ζυγός libra
σκορπίος scorpio
τοξότης sagittarius
αἰγοκέρως capricornus
ὑδρηχόος aquarius
ἰχθύες pisces

<LIBER TERTIVS>
<Βιβλίον γ'>

<Θείου Ἀδριανοῦ ἀποφάσεις καὶ ἐπιστολαί>.

Θαυμαστόν ἐστιν καὶ ἐπαινετὸν τοσαύτῃ εὐφυείᾳ τούτῳ τῷ βιβλίῳ ἔργον μαθήσει διερμηνευμένον˙ πρὸ τούτου γὰρ δυσὶν βιβλίοις συνέγραψα πάντα τὰ ῥήματα, ἅ ἠδυνήθην τῇ ἡμετέρᾳ ἑρμηνείᾳ, ὅσα ἀναγκαῖα ὑπολαμβάνω, καὶ ὅλως ὅσα ὠφελεῖ ἀνθρώποις φιληταῖς τῆς λαλίας Ῥωμαικῆς˙ οὐκ ἐδίστασα καὶ ἐν τούτῳ τῷ βιβλίῳ προσθεῖναι, ἵνα ἔχῃς ὅπου σεαυτὸν γυμνάσῃς, ἀλλὰ καὶ εὐτυχῶς τέκνοις σοῖς καταλίπῃς μνημόσυνον καὶ ὑπόδειγμα φιλοπονιῶν σῶν. Ἤδη οὖν ἀρξώμεθα ἑρμηνεύειν, καθὼς δυνάμεθα διδάσκειν κάλλιστα˙ ἀλλὰ τὰ κεφάλαια τῶν ὀνομάτων καὶ ῥημάτων ἑνὸς ἑκάστου <...> ταῦτα ἔσονται θείου Ἀδριανοῦ ἀποφάσεις καὶ ἐπιστολαί, ἐξ ὧν μείζων εὐχρηστία ἀκολουθεῖ ἀνθρώποις, ἀπὸ τούτου τοῦ ἄρχοντος ἐγένετο καὶ λαλιότης, διὸ ἀναγκαίως εἰσὶν ἀναγνωστέα καὶ μνήμῃ παραδοτέα, εἰ μέντοι θέλομεν Ῥωμαιστὶ λαλεῖν ἢ Ἑλληνιστὶ χωρὶς αἰτίας˙ οὕτως ἀρξώμεθα.
<Liber tertius>
<Divi Adriani sententiae et epistulae>.
Mirandum est et laudandum tanto ingenio hoc in libro opus doctrinae interpretatum. Ante hoc enim duobus libris conscripsi omnia verba, quae potui nostra interpretatione, quae necessaria arbitror, et omnino quae prosunt hominibus amatoribus loquellae Latinae; non dubitavi et in hoc libro adicere, ut habeas, ubi te ipsum exerceas, sed et feliciter liberis tuis relinquas memoriam et exemplum studiorum tuorum. Iam ergo incipiamus interpretari, sicut possumus docere optima; sed capitula nominum et verborum unius cuiusque <...> haec erunt divi Adriani sententiae et epistolae, ex quibus maior utilitas sequitur hominibus; ab eo principe fuit et loquella, propterea necessario sunt legenda et memoriae tradenda, si tamen volumus Latine loqui vel Graece sine vitio. Sic incipiamus.
[1] Αἰτοῦντός τινος, ἵνα στρατεύηται, Ἀδριανὸς εἶπεν˙, Ποῦ θέλεις στρατεύεσθαι; ‘ Ἐκείνου λέγοντος˙,Εἰς τὸ πραιτώριον, ‘ Ἀδριανὸς ἐξήτασεν˙,Ποῖον μῆκος ἔχεις; ‘ <Λέγοντος ἐκείνου>˙,Πέντε πόδας καὶ ἥμισυ, ‘ Ἀδριανὸς εἶπεν˙„Ἐν τοσούτῳ εἰς τὴν πολιτικὴν στρατεύου, καὶ ἐὰν καλὸς στρατιώτης ἔσῃ, τρίτῳ ὀψωνίῳ δυνήσῃ εἰς τὸ πραιτώριον μεταβῆναι."
Petente quodam, ut militaret, Adrianus dixit: ,Vbi vis militare?‘ illo dicente: ,In pretorio,‘ Adrianus interrogavit: ,Quam staturam habes?‘ <dicente illo>: ,Quinque pedes et semis,‘ Adrianus dixit: „Interim in urbanam milita, et si bonus miles fueris, tertio stipendio poteris in pretorio transire."
[2] Δι’ ἐπιστολιδίου αἰτοῦντός τινος, ἵνα τὸν ἴδιον ἀπελεύθερον ἀπολέσῃ, ὅν πρὸ χρόνου κελεύσει ἐπάρχου γαζοφυλακίου κατὰ νόμον Αἴλιον Σεντίον εἰς λιθοτομίας βεβλήκει, καὶ νῦν τὴν ἐπίδοσιν αὐτοῦ ᾔτει, Ἀδριανὸς εἶπεν˙ „Τί ζητεῖς ἀπολέσαι ἄνθρωπον, καὶ τὴν ἐπίδοσιν ἀφαιρεῖσθαι, ἀφ’ οὗ ἤδη ἐξεδικήθης; ἀναιδὴς εἶ."
Per libellum petente quodam, ut suum libertum perderet, quem ante tempus iussu praefecti aerari secundum legem Aeliam Sentiam in Iautumias miserat, et modo <cum> congiarium huius peteret, Adrianus dixit: „Quid quaeris perdere hominem et congiarium auferre, ex quo iam vindicatus es? Improbus es."
[3] Αἰτοῦντός τινος περὶ ἰδίου υἱοῦ, ὅτι αὐτὸν ἠμέλει, ἀσθενῆ ὄντα καὶ πενόμενον, καὶ τρέφειν μὴ θέλοι, ἐν ᾧ ἁπάσας τὰς οὐσίας αὑτοῦ δεδαπανήκει, Ἀδριανὸς εἶπεν τῷ νεανίσκῳ "Φύλασσέ σου τὸν πατέρα, διὰ τοῦτο γάρ σε ἐγέννησεν˙ φρόντισον οὖν μὴ πάλιν περὶ σοῦ πρός με μέμψηται."
Petente quodam de suo filio, quoniam eum neglegeret valetudinarium et pauperem, et pascere nollet, in quo omnes facultates suas expenderat, Adrianus dixit iuveni: „Custodi patrem tuum, ideo enim te genuit; cura ergo ne iterum de te apud me queratur."
[4] Κωδικίλλους τίς ποτε Ἀδριανῷ παρέδωκεν, πλείονας εἶναι δανειστάς, οἵτινες ἀδίκους τόκους ἐξέπραξαν εἰς χρυσίνους χιλίους, ἐξ αὐτῆς ἡμέρας δηνάρια ἑκατὸν ὑποστεῖλαι, καὶ παρεκτὸς ἑκατοστὰς λαμβάνειν, καὶ τὸ αὐτὸ πάλιν δανείζειν, Ἀδριανὸς εἶπεν˙ „Ὁ ἐπισημότατος ἔπαρχός μου περὶ τούτου πράγματος ἐκτινάξει καὶ ἀπαγγελεῖ μοι."
Codicillos aliquis Adriano tradidit, plures esse feneratores, qui iniustas usuras exigebant in denariis mille, ex ipsa die denarios centum subducere, et extrinsecus centesimas accipere, et eadem iterum fenerari; Adrianus dixit: „Vir clarissimus, praefectus meus, de ea re excutiet et renuntiato mi."
[5] Δι’ ἐπιστολιδίου αἰτοῦντός τινος εἶναι αὑτῷ περιουσίαν ἱππικῆς ἀξίας, ἀλλ’ ὅτε ἵππον δημόσιον ᾐτεῖτο, παραλελειμμένον αὐτὸν εἶναι, πρὸ διετίας ἀποφάσει ἐπάρχου ἑνὶ ἐνιαυτῷ πολυδρίῳ ἐκχωρεῖται <...>, ἐπειδὴ διαβολὴ παρεισεληλύθει, ἢν δοῦλοι παρώξυναν, Ἀδριανὸς εἶπεν˙ „Ὅστις ἵππον αἰτεῖ δημόσιον, ἐξημαρτημένος εἶναι ὀφείλει˙ τὰ λοιπὰ δὲ ζωῇ σῇ δοκιμάσεις."
Per libellum petente quodam esse sibi facultatem equestris dignitatis, sed cum equum publicum peteret, praeteritum eum fuisse, ante biennium decreto praefecti uno anno municipio excedere <...>, quoniam crimen intervenerat quod servi concitaverant, Adrianus dixit: „Qui equum petit publicum, emendatus esse debet, cetera autem vitae tuae probabis."
[6] Αἰτοῦντός τινος ἐπιτραπῆναι αὑτῷ πατέρα ἑαυτοῦ ἀπὸ ἐξορίας μετακαλέσασθαι, Ἀδριανὸς εἶπεν˙ „Ἄφες ὄψωμαι τὰ ὑπομνήματα, σὺ δὲ φρόντισον ἐπανελθεῖν πρός με."
Petente quodam permitti sibi patrem suum ab exilio revocari, Adrianus dixit: „Sine videam commentarios; tu tamen cura reverti ad me."
[7] λέγοντός τινος ἑαυτὸν ὑπονοθευθῆναι ὑπὸ ἰδίων ἀπελευθέρων, καὶ ἔχειν ἴδια ἐργαστήρια, ἐν οἷς πραγματεύονται ἐκ τῶν αὑτοῦ χρημάτων, καὶ μηδὲν ἀπ’ ἐκείνων λαμβάνειν, ὁ οὖν συνήγορος τῶν ἀπελευθέρων ἀπεκρίθη, ἐπὶ πολλῷ χρόνῳ αὐτοὺς τῷ πάτρωνι αὑτῶν ἕν’ ἕκαστον παρεσχηκέναι <...>, εἰ αὐτοῖς <...> πραγματεύεσθαι˙ Ἀδριανὸς εἶπεν˙ „Φροντίσατε οὖν, μὴ μέμψηται˙ ἀλλὰ καὶ αὐτὸς νοῦν κοινὸν ἔχῃ."
Dicente quodam se circumventum a suis libertis, et habere suas tabernas, in quibus negotiantur de suis pecuniis, et nihil ab illis accipere, ergo advocatus libertorum respondit, multo tempore eos patrono suo unumquemque praestare <...>, si eis <...> negotiari; Adrianus dixit: „Curate ergo, ne queratur, sed et ipse sensum communem habeat."
[8] Διὰ βιβλιδίου λέγοντός τινος πατέρα ἴδιον ἀποπεφισκῶσθαι, καὶ αὑτῷ δικουρίαν ἀφῃρῆσθαι, ἣν ἀπῄτει, καὶ εἴ τινα ἄλλα γεγόνεισαν δίκαια˙ αἰτοῦντός τινος, Ἀδριανὸς ἐζήτησεν˙ „Πότε ὁ πατήρ σου ἀποπεφισκωμένος εἴη; "λέγοντος ἐκείνου πρὸ ἐτῶν δέκα˙ „Ἐὰν ἀρξώμεθα πράγματα ἢ καλῶς ἢ κακῶς κεκριμένα μετακαλεῖν, οὐδὲν τετελευσμένον ἔσται˙ αὐτὸς σαυτῷ."
Per libellum dicente quodam patrem suum confiscatum esse, et sibi decuriam ablatam esse, quam petebat, et si qua alia fuissent iusta; petente quodam, Adrianus inquisivit: „Quando pater tuus confiscatus esset?" dicente illo ante annos decem, „si coeperimus res aut bene aut male iudicatas revocare, nihil consummatum erit; ipse tibi."
[9] Oὐρβικοῦ λέγοντος Πριμίτιβον ἐλευθερῶσαι θέλοντα δοῦλον ἴδιον, (κεκωλυσμένον εἶναι) ἀπὸ Ῥεστούτης, μητρὸς ὀρφανῆς˙ εἰς ἀδικίαν γὰρ τῆς ὀρφανῆς (τοῦτο γίνεσθαι˙ εἶναι γὰρ αὐτὸν πραγματευτὴν αὐτῆς), καὶ δι’ αὐτὸν <πάντα> τὰ πράγματα τῆς ὀρφανῆς διοικούμενα. Ἀδριανὸς ἐζήτησεν, ποίας ἡλικίας ἡ ὀρφανὴ εἴη˙ λέγοντος τοῦ συνηγόρου, δέκα εἶναι ἐτῶν, Ἀδριανὸς εἶπεν˙ „Πεῖσον τοὺς κριτὰς μὴ ὀφείλειν τοῦτον περὶ ταύτην προσηγορίαν ἐλευθεροῦσθαι."
Vrbico dicente Primitivum manumittere volentem servum suum, (vetitum esse) a Restuta, matre pupillae; in fraudem enim pupillae (hoc fieri; esse enim eum actorem) eius, et per eum res omnes pupillae administratas, Adrianus inquisivit, cuius aetatis pupilla esset. Dicente advocato, decem esse annorum, Adrianus dixit: „Suade iudices non debere eum circa eam appellationem manumitti."
[10] Λεγούσης τινός (γυναικός) τὴν ἐπίδοσιν τοῦ ἰδίου υἱοῦ ἀφῃρῆσθαι ὑπό τινος, καὶ λέγοντος <ἐκείνου> υἱὸν ἴδιον εἶναι, καὶ πρὸς ἑαυτὸν ἀνήκειν τὴν ἐπίδοσιν, ἀπεκρίθη ἡ γυνὴ Ῥωμαικὴν αὑτὴν γεγονέναι, καὶ δέλτους μόνον συγγεγραφέναι, γάμους δὲ μὴ γεγονέναι˙ (ἠρνήσατο ἄλλος), ὅστις (ἑαυτόν) ἔλεγεν πατέρα αὐτοῦ <...> ἀφαιρεῖσθαι." Μὴ δυνηθένθος οὖν (αὐτὸν ἀποδεῖξαι υἱὸν ἴδιον εἶναι), περὶ οὗ ἤγετο, Ἀδριανὸς ἐκέλευσεν πρὸς ἑαυτὸν τὸν παῖδα καὶ ἐπηρώτησεν, παρὰ τίνι διατρίβοι˙ <λέγοντος δὲ τοῦ παιδὸς παρὰ μητρί>, Ἀδριανὸς τῷ ἀνθρώπῳ εἶπεν˙ „Ἀναιδέστατε, ἀπόδος τὴν ἀλλοτρίαν ἐπίδοσιν."
Dicente quadam (muliere) congiarium sui filii ablatum esse a nescio quo, et dicente <illo> filium suum esse et ad se pertinere congiarium, respondit mulier Latinam se fuisse, et tabulas solum conscripsisse, nuptias autem non fuisse; (negavit alius), qui se dicebat patrem eius esse. Adrianus dixit: „Cum ergo non erit filius tuus, congiarium eius <...> auferri." Non potente ergo (eum ostendere filium suum esse), de quo agebatur, Adrianus iussit apud se puerum et interrogavit, apud quem moraretur; <dicente autem puero apud matrem>, Adrianus homini dixit: „Improbissime, redde alienum congiarium."
[11] Αἰτούσης τινὸς γυναικὸς περὶ φροντιστοῦ υἱοῦ αὑτῆς, ὃς αὐτῷ τριετίαν οὐ παρεσχήκει τροφεῖα, καὶ σήμερον τὴν ἐπίδοσιν αὐτοῦ ἀφῄρηκεν, Ἀδριανὸς τὸν φροντιστὴν ἐξήτασεν, πότε εἴη ἐπίτροπος δεδομένος, καὶ εἴ τι παρεσχήκει τῷ ὀρφανῷ˙ ὁ φροντιστής <εἶπεν> ὅτι ὁ κοινωνὸς αὐτοῦ ἀπὼν εἴη, καὶ μηδὲ δυνῆσθαι τί ποτε μόνος παρέχειν˙ Ἀδριανὸς εἶπεν τῷ φροντιστῇ˙ „Διὰ τοῦτο οὖν ἐδόθης, ἵνα λιμῷ πνίξῃς τὸν ὀρφανόν; κατὰ δύναμιν οὖν τῆς ὑποστάσεως τροφεῖα αὐτῷ πάρεχε."
Petente quadam muliere de curatore filii sui, qui ei triennium non praestiterat alimenta, et hodie congiarium eius abstulit, Adrianus curator<em> interrogavit, quando esset procurator datus, et si quid praestitisset pupillo. Curator <dixit>, quoniam socius eius absens esset, et non potuisset aliquid solus praestare; Adrianus dixit curatori: „Propter hoc ergo datus es, ut fame neces pupillum? Pro modo ergo facultatis alimenta ei praesta."
[12] Ἐν τοσούτῳ δὲ ἐνέτυχέν <τις> Ἀδριανῷ λέγων˙ „Οἱ υἱοί μου, Κύριε, ἐστρατολογήθησαν˙" Ἀδριανὸς εἶπεν˙ ,Ἐπ’ ἀγαθῷ˙‘ ἀπεκρίθη˙ „Ἀλλὰ ἰδιῶταί εἰσιν, καὶ ἔρημόν με καταλίπωσιν˙" Ἀδριανὸς εἶπεν˙ „Μηδὲν εὐλαβοῦ, ἐν εἰρήνῃ γὰρ στρατεύονται." ῟Ωι ὁ πατὴρ εἶπεν˙ „Ἐπίτρεψον οὖν μοι, Κύριε αὐτοκράτορ, κἂν ὑπηρέτην αὐτῶν εἶναι, ἵνα σε ὑπόδουλον τοῖς τέκνοις σοῦ ποιήσω, ἀλλὰ κλῆμα λαβὼν ἑκατοντάρχης αὐτῶν γενοῦ."
Interea autem interpellavit <quis> Adriano dicens: „Filii mei, Domine, militiae capti sunt."; Adrianus dixit: ,Feliciter!‘ respondit: „Sed inscientes sunt et timeo ne quid extra ordinem faciant et miserum me relinquant." Adrianus dixit: „Ne quid timeas; in pace enim militant", cui pater dixit: „Remitte ergo me, Domine imperator, vel ministrum eorum esse, ut eos adtendam." Adrianus dixit: „Ne id faciant dii, ut te obsequentem filiis tuis faciam, sed vite accepta centurio eorum esto."
[13] Ἀδριανοῦ ἐπίδοσιν διδόντος γυνή τις ἐξεβόησεν˙ „Δέομαί σου, Κύριε αὐτοκράτορ, ἵνα κελεύσῃς τοῦ υἱοῦ μου δοθῆναι μοί τι, ἐπεὶ αὐτός μου ἀμελεῖ." Καὶ υἱὸς αὐτῆς παρεστὼς λέγει˙ „Ἐγώ, Κύριε αὐτοκράτορ, οὐκ ἐπιγιγνώσκω ταύτην μητέρα˙" Ἀδριανὸς εἶπεν˙ „Εἰ σὺ ταύτην οὐκ ἐπιγιγνώσκεις μητέρα, οὐδὲ ἐγώ σε πολίτην Ῥωμαῖον."
Adriano congiarium dante mulier quaedam exclamavit: „Rogo te, Domine imperator, ut iubeas filio meo dare mihi aliquid, quoniam ipse me neglegit." Et filius eius adstans dicit: „Ego, Domine imperator, non agnosco eam matrem;" Adrianus dixit: „Si tu eam non agnoscis matrem, nec ego te civem Romanum."
[14] Χαῖρε, μῆτερ καλλίστη καὶ τιμιωτάτη, ὅσα γὰρ σὺ θεοῖς εὔχῃ ὑπὲρ ἐμοῦ, κᾳγὼ τὰ αὐτὰ ὑπέρ σου εὔχομαι˙ ἡ γὰρ σὴ εὐσεβεία καὶ σεμνότης πάντα ποιεῖ˙ χαίρω δέ, νὴ τὸν Ἡρακλέα, ὅτι τὰ ὑπ’ ἐμοῦ γινόμενα πάντα σοι ἀρεστά εἰσιν καὶ ἐπαινετά. Οἶδας οὖν, μῆτερ, τὴν σήμερον ἡμέραν γενέθλιόν μου εἰναι, καὶ ὀφείλομεν κοινῇ δειπνῆσαι˙ ἐὰν θέλῃς οὖν, ἐνωρότερον μετὰ τῶν ἀδελφῶν μου λελουμένη ἔρχου˙ Σαβίνη γὰρ εἰς ἀγρὸν ὥρμησεν, ἀλλὰ σφυρίδα αὐτὴ ἔπεμψεν. Βλέπε οὖν, ἵνα τάχιον ἔλθῃς, ἵνα δυνησόμεθα τὴν εὐκταῖαν εἰς ἓν θρησκεῦσαι.
Gaude, mater optima et carissima, quantum enim tu deos oras pro me, et ego eadem pro te oro; tua enim pietas et castitas omnia facit. Gaudeo tamen, per Herculem, quoniam quae a me fiunt, omnia tibi grata sunt et laudabilia. Scis ergo, mater, hodiernum diem natalem meum esse, et debemus invicem cenare: si vis ergo, tempore cum sororibus meis lota veni. Sabina enim in villam profecta est, sed sportellam ipsa misit. Vide ergo, ut celerius veniatis, ut possimus optabilem in unum celebrare.
[15] Γίνεται νόμος <τις> τοιουτότροπος πᾶσιν ἀνθρώποις, ὅπως ὅστις πατροκτονίαν πεποιήκει, δημοσίως εἰς μολγὸν πεμφθεὶς συῥῤαφῆναι μετὰ ἐχίδνης καὶ πιθήκου καὶ ἀλέκτορος καὶ κυνός, ἀσεβῶν ζώων ἀσεβὴς ἄνθρωπος, καὶ εἰς ἅμαξαν ἐζευγμένην μελανῶν βοῶν κατενεχθῆναι πρὸς θάλασσαν καὶ εἰς βυθὸν βληθῆναι˙ ἔδειξαν ὑπόδειγμα τιμωρίας, ἵνα μᾶλλον φοβηθῶσιν <...> οὕτως ἀνόσιον ἔργον ἐποίησεν.
Fit quaedam lex eiusmodi omnibus hominibus, uti qui parricidium fecisset, publice in culleum missus consueretur cum vipera et simia et gallo et cane, impiis animalibus impius homo, et in plaustrum iunctum nigris bovis deportaretur ad mare et in profundum mitteretur; ostenderunt exemplum poenae, ut magis timeant <...> sic crudelem opus fecit.

<Μῦθοι Αἰσώπιοι>.

Νῦν οὖν ὃ ἂν ἐπιβάλῃ, ἐπὶ πέρας ἄξεις˙ διὸ ἐν παντὶ πράγματι φιλοπονεῖν δεῖ ἀπὸ τῶν θελόντων πλέον τι εἰδέναι, ὃ εὔχρηστόν ἐστιν ἀνθρωπίνῳ βίῳ˙ τούτου μάλιστα ἀπηγορία κυριεύσει, ὅθεν δεῖ γραμμάτων τέχνην ἐκμαθεῖν, καὶ γὰρ ἐστὶν ὅραμα ἀπηγορίας˙ ἔνθεν γὰρ πάντα καταυγάζονται˙ οὐκ ἀμαθῶς γὰρ ὁ εἰδέναι θέλων Ῥωμαιστὶ λαλεῖν καὶ Ἑλληνιστί, ἐπιμελῶς προσέχῃ˙ τοῦτο γὰρ ὑποδείγματος χάριν προσθήσομεν ἀπηγορίαν, ἥτις ἐστὶν Ἀθηνᾶς χάριν, ἡ διδοῦσα ἅπασιν τὴν μάθησιν καὶ τύχην πρῶτον, ἔπειτα εἰδέναι˙ ποιῶν γὰρ ποιεῖ ἀνθεῖν τούτους, τοὺς μὴ ἀμηλοῦντας καὶ ποιοῦσιν ἃ ἔμαθον˙ τέχνη γὰρ μετατίθεται ἀπὸ ἀνθρώπου εἰς ἄνθρωπον, καὶ διὰ τοῦτο τέχνη οὐκ ἀποθνήσκει˙ ἔπειτα ποία ἦν χάρις μαθεῖν, εἰ ὁ διδάσκων ἦν ἀθάνατος; ταῦτα γὰρ εἶναι θεοί ἐθέλησαν ἀναμιμνήσκοντες πρῶτον πάντων θεοὺς σέβεσθαι, οὐ λιβάνῳ, ἀλλὰ συνειδήσει. Πλεῖον γὰρ ἐστὶν καλῶς ζῆν ταῦτα ποιοῦντα, γονεῖς τιμᾶν, τέκνοις ἐγγλυκαίνειν, φίλους φιλεῖν καὶ ἁπλῶς ὑποδεικνύειν καὶ ἀνυπόπτως πάντα ποιεῖν καὶ μή <πονηρῶς>, ἵνα ἐν παντὶ πράγματι εὔχρηστος ᾖς καὶ πάντα τὰ ἔθιμα ζωῇ σῇ παρατηρῇς καὶ θαυμάσῃς, ὅτι τὸν καλῶς ποιοῦντα καλῶς ἀκολουθεῖ. Νῦν οὖν ἄρξομαι μύθους γράφειν Αἰσωπίους καὶ ὑποτάξω ὑπόδειγμα˙ διὰ τοῦτον γὰρ αἱ ζωγραφίδες συνέστηκαν˙ εἰσὶν γὰρ λίαν ἀναγκαῖαι πρὸς ὠφέλειαν τοῦ βίου ἡμῶν. Πρώτῳ οὖν τόπῳ μύθου ἄρξομαι ἀπὸ ἐλάφου.
<Fabulae Aesopiae>.
Nunc ergo quod conatus fueris, ad finem adducis; propterea in omni re studere oportet a volentibus plus aliquid scire, quod utile est humanae vitae; huius praecipue oratio dominabitur, unde oportet litterarum artem perdiscere: etenim est visus orationis; hinc enim omnia inluminantur; non indocte enim qui scire velit Latine loqui et Graece, diligenter adtendat. Hoc enim exempli gratia adponemus orationem, quae est Minervae gratia, quae dat omnibus doctrinam et fortunam primum, deinde scire; faciens enim facit florere eos qui non neglexerunt et faciunt quae didicerunt. Ars enim transfertur ab homine in hominem, et propterea ars non moritur; denique quae erat gratia discere, si qui docet erat inmortalis? Haec enim esse dii voluerunt admonentes primum omnium deos colere, non ture, sed conscientia; plus enim est bene vivere haec facientem, parentes diligere, natis indulgere, amicos amare et simpliciter demonstrare et sine suspicione omnia facere et non maligne, ut in omni re utilis sis, et omnia quae solent vitae tuae observes, et miraberis, quoniam bene facientem bene sequitur. Nunc ergo incipiam fabulas scribere Aesopias et subiciam exemplum; per eum enim picturae constant, sunt enim valde necessariae ad utilitatem vitae nostrae. Primo ergo loco fabulam incipiam de cervo.
[1] <Περὶ ἐλάφου>.
Ἔλαφος εὐμεγέθης ὥρᾳ θέρους δίψῃ λειπόμενος παραγίνεται ἐπί τινα πηγὴν διαυγῆ καὶ βαθεῖαν, καὶ πιὼν ὅσον ἤθελεν, προσεῖχεν τῇ τοῦ σώματος <ἰδέᾳ>, καὶ μάλιστα μὲν ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν κεράτων ἀνατεταμένων τε εἰς πολὺν ἀέρα, καὶ ὡς κόσμος εἴη παντὶ τῷ σώματι˙ ἔψεγεν δὲ τὴν τῶν σκελῶν λεπτότητα, ὡς οὐχ οἵων τε ὄντων αἴρειν τὸ βάρος. Ἐν οἷς δὲ πρὸς τούτοις ἦν, ὑλαχή τε κυνῶν αἰφνιδίως ἀκούεται καὶ κυνηγεταὶ πλησίον. Ὃ δὲ πρὸς φυγὴν ὥρμα, καὶ δασεῖαν ὕλην ἔπεσεν, ἐμπλακέντων αὐτῷ τῶν κεράτων ἑάλω, πείρᾳ μαθών, ὅτι ἄρα ἄδικος ἦν τῶν ἰδίων κριτής, ψέγων μὲν τὰ σῴζοντα αὐτόν, ἐπαινῶν δὲ ὑφ’ ὧν προδέδοται.
De cervo.
Cervus bonae magnitudinis aestivo tempore siti deficiens advenit ad quendam fontem limpidum et altum, et cum bibisset quantum voluerat, adtendebat a<d> corpori<s> e<ffigiem>, et maxime quid<em> laudabat naturam cornuorum excelsissimam in multo aere, et quod ornamentum esset omni corpori; culpabat autem crurum exilitatem, quasi non esset ferre pondus. Sed cum in his esset, latratus canum subito audiit et venatores proximo: at ille in fugam ibat, et quamdiu quidem per campos faciebat cursum, liberabatur a velocitate crurum; sed ubi in spissam et condensam silvam incidit obligatis ei cornibus captus est, modo perdiscens, quod iniustus esset suorum iudex, culpans quidem quae salvabat eum, laudans autem a quibus deceptus esset.
[2] <Περὶ μυός>.
Μῦς ἐπάνω λέοντος κοιμωμένου ἐφήλατο καὶ τὸν ὕπνον αὐτοῦ ἐξύπνικεν˙ ὃν ὁ λέων δραξάμενος ἀναιρεῖν ἠβούλετο. Ἐκεῖνος δὲ συγγνώμην ᾐτήσατο ὑπὲρ τοῦ ζῆν, καὶ οὐκ ἐλάσσονα χάριτα ἐπηγγέλλετο. Ὁ δὲ λέων γελῶν καὶ στοχαζόμενος <...> λέοντι χάριτας ἀνταποδώσειν ἐπηγγείλατο, ἀπέλυσεν αὐτόν. Μετ’ οὐ πολὺ δὲ αὐτὸς ὁ λέων ὑπὸ κυνηγῶν ληφθεὶς καὶ εἰς δεσμὰ βληθεὶς ἐκεῖτο˙ τότε ὁ μῦς μνησθεὶς ἀνταποδοῦναι τῷ λέοντι τὴν χάριν ἠθέλησεν, καὶ διὰ νυκτὸς τρώγων τὰ σχοινία ἠλευθέρωσεν τὸν λέοντα. Ἐξ ἀνελπίστου βοήθεια ἀπὸ ἡττόνων γίνεται μείζουσιν.
De mure.
Mus super leonem dormientem insiluit et somnum eius excitavit; quem leo amplexus interficere volebat, ille autem veniam petit pro vita et non minorem gratiam repromittebat. Et leo ridens et existimans <...> leoni gratiam restituere repromisit, dimisit eum. Sed <non> multo post ipse leo a venatoribus captus et in vinculis missus iacebat. Tunc mus <memor> restituere leoni gratiam voluit et per noctem rodens funes liberavit leonem. Sic desperatis adiutorium ab inferioribus fit maioribus.
[3] <Περὶ μυῶν καὶ γαλῶν>.
Μῦες ὀργιζόμενοι, ὅτι ἀπὸ γαλῶν ἑαυτοὺς ἀναλίσκεσθαι ἔβλεπον, ὥρισαν μετ’ αὐτῶν πυκτεῦσαι. Τοιγαροῦν ἐποίησαν ἑαυτοῖς ἡγεμόνας, οὓς πρὸς ἐπίσημον χρυσέοις κέρασιν ἐκόσμησαν καὶ ἐξαπίνης μάχης συμβληθείσης μῦες ἔφυγον. Οἱ ἡγεμόνες οὖν κωλυόμενοι διὰ τὰ κέρατα ἐσφάγησαν. Οὕτως οἷς εἰς τιμὴν δοθεῖσιν ἔχαιρον, ὑπ’ αὐτῶν ἔπαθον.
De muribus et mustelis.
Mures indignati, quod a mustelis se consumi videbant, statuerunt cum eis pugnare. Itaque fecerunt sibi duces, quos ad nobilitatem aureis cornibus ornaverunt, et de subito pugna commissa mures fugerunt; duces ergo prohibiti sunt propter cornua: occisi sunt. Sic <quibus> in honorem datis gaudebant, ex eis passi sunt.
[4] <Περὶ οἰκοδεσπότου>.
Οἰκοδεσπότης τίς ποτε πλέων εἰς θάλασσαν ἐκοπία ὑπὸ χειμῶνα, οἷς ὁ ἄνθρωπος εἶπεν˙ „Ὑμεῖς, φησίν, εἰ μὴ τοῦτο τὸ πλοῖον ταχύτερον ἄγετε, λίθοις ὑμᾶς κατα<βα>λῶ". Τότε εἷς ἐξ αὐτῶν εἶπεν˙ „Ὤφελον γάρ <ἐν> ἐκείνῳ τῷ τόπῳ ἦμεν, ὅπου λίθοι συλλεγῆναι δύνανται." Τούτῳ οὖν ὁμοῖα τὰς ψυχὰς ἡμῶν βαστάζειν ὀφείλομεν τὰς κουφοτέρας ζημίας, ἵνα τὰς βαρυτέρας ἐκφύγωμεν.
De patre familias.
Nescio qui paterfamilias navigans in mare laborabat in tempestate, et nautae inbecillius ministrabant propter tempestatem, quibus homo dixit: ,Vos‘, inquit, „nisi hanc navem celerius ducitis, lapidibus vos deiciam." Tunc unus ex eis dixit: „Vtinam enim in eo loco essemus, ubi lapides colligi possint." Huic ergo similia animas nostras baiulare debemus leviores iacturas, <ut> graviores effugiamus.
[5] <Περὶ αἰλούρου>.
Αἴλουρος προσποιούμενος γενέθλιον ἄγειν, ἐπὶ δεῖπνον ὄρνεα ἐκάλεσεν˙ ἔπειτα παρα<τε>τηρηκὼς εἰσελθόντας ἔκλεισεν τὰς θύρας καὶ καθ’ ἕνα ἤρξατο ἐσθίειν. Οὗτος ὁ μῦθος ἥρμοσται εἰς ἐκείνους, οἳ πρὸς ἐλπίδα ἱλαρὰν πορευόμενοι τὰ ἐναντία πάσχουσιν.
De cattuna.
Cattuna fingens natalem agere ad caenam gallinas invitat, deinde observans introeuntes clusit ostia et singillatim coepit manducare. Haec fabula apta est in eos, qui ad spem hilarem proficiscentes contraria patiuntur.
[6] <Περὶ λέοντος>.
Λέων λιμῷ ἐκλιπὼν νοσεῖν ἑαυτὸν προσποιεῖτο καὶ διὰ ταύτης τῆς πλάνης τὰ λοιπὰ θηρία ἐπισκεπτόμενα εἰσήρχοντο, οὓς ὁ λέων εὐθέως ἐδαπάνα˙ ἀλώπηξ δὲ ἔξωθεν τοῦ σπηλαίου ἐστάθη καὶ ἠσπάσατο αὐτόν. Ἐπερωτηθεῖσα δὲ ὑπ’ αὐτοῦ, διὰ τί οὐκ εἰσήρχετο, ἀπεκρίθη˙ „Ἐπειδὴ ὁρῶ εἰσερχομένων ἴχνη, ἐξερχομένων δὲ οὔ." Οὕτως τινῶν οἱ κίνδυνοι διδαχὴ ἡμῖν εἶναι ὀφείλει τῆς ἡμετέρας σωτερίας.
De leone.
Leo fame deficiens languere se simulabat et propter eam fallaciam ceterae bestiae visitantes introibant, quas leo continuo consumebat; vulpis autem extra speluncam stetit et salutavit eum; interrogata ergo ab eo, quare non intraret, respondit: „Quoniam video intrantium vestigia, exeuntium autem non." Sic aliquorum pericula doctrina nobis esse debet nostrae salutis.
[7] <Περὶ ἀσθενοῦς>.
Ἀσθενής τις ἀπὸ ἀτέχνου ἰατροῦ ἀπελπισθεὶς ἐσώθη, καὶ συναντήσας αὐτῷ ὁ ἰατρὸς διὰ χρόνου ἐξήταζεν, εἰ αὐτὸς εἴη, ὃν ἀπηλπίκει˙ ὁ δὲ ἀπεκρίθη τοῦ Χάροντος χάριν αὐτὸν ἀναπεπέμφθαι ἐξ Ἅιδου, παρεκτὸς δὲ Χάροντα ἑστακέναι πάντας τοὺς ἰατροὺς ἐντὸς ὀλίγων ἡμερῶν παρ’ ἑαυτὸν ἄγειν, ἵνα αὐτοὺς βασανίσῃ, ἐπειδὴ τούτων ἀμελείᾳ πολλοὶ ἀπέθνησκον˙ „Ἀλλὰ σὺ μὴ φοβηθῆς ἐγὼ γὰρ εἶπον αὐτῷ σὲ ἰατρὸν μηδέποτε γεγονέναι˙ πρῶτα γὰρ σὲ ἀποσπάσαι σεσημειώκει." <Οὖτος ὁ μῦθος δύναται πρὸς τοῦτον ἀνήκειν>, ὅστις ὃ οὐκ οἶδεν ἐπαγγέλλεται.
De infirmo.
Quidam infirmus ab indocto medico desperatus convaluit, et obviatus ei medicus post tempus interrogavit, si ipse sit, quem desperavit. Is respondit Orci gra<tia remissum se esse ab inferis>, praeterea autem Orcum statuisse omnes medicos intra paucos dies apud se duci, ut eos torqueat, quoniam eorum neglegentia multi moriuntur. Sed tu non timeas, ego enim dixi ei te medicum numquam fuisse: primum enim te adduci adnotaverat. Haec fabula potest ad eum pertinere, qui quod nescit promittit.
[8] <Περὶ κορώνης>.
Κορώνη διψῶσα προσῆλθεν ἐπὶ ὑδρίαν καὶ ταύτην ἐβιάζετο ἀνατρέψαι, ἀλλ’ ὅτι ἰσχυρῶς <εἰ>στήκει, οὐκ ἠδύνατο αὐτὴν καταβάλλειν, ἀλλὰ μεθόδῳ ἐπέτυχεν, ὃ ἠθέλησεν. Ἔπεμπε γὰρ ψήφους εἰς τὴν ὑδρίαν καὶ τούτων τὸ πλῆθος ἀπὸ κάτωθεν τὸ ὕδωρ ἄνω ὑπερέχεεν˙ καὶ οὕτος ἡ κορώνη τὴν ἰδίαν δίψαν κατέπαυσεν. Οὕτως οὖν φρόνησις ἀνδρότητα πλανᾷ.
De cornice.
Cornix sitiens accessit ad hydriam et eam conabatur convertere, sed quia fortiter stabat, non poterat eam deicere, sed remedio optinuit quod voluit: misit enim calculos in hydriam et eorum multitudo de imo aquam susum effudit et sic cornix sitem suam reparavit. Sic ergo sapientia virtutem fallit.
[9] <Περὶ κόρακος>.
Κόραξ τυρὸν ἁρπάσας καὶ ἐπάνω δένδρου πετασθείς ἐκάθισεν˙ ἰδοῦσα δὲ αὐτὸν ἀλώπηξ προσῆλθεν καὶ ἐπαινεῖν ἤρξατο αὐτοῦ τὴν ἀνδρίαν, ἔψεγεν δὲ ὅτι τοιοῦτο ζῶον φωνὴν οὐκ ἔχει˙ πλανηθεὶς οὖν ὁ κόραξ ἤνοιξεν τὸ στόμα, ᾧ τὸν τυρὸν πεσόντα ἀλώπηξ ἁρπάσασα κατέφαγεν. Οὕτως οἱ πολλοὶ ὅ τι δυνάμει οὐ δύνανται, φρονήσει ἐκπλέκουσιν.
De corvo.
Corvus caseum rapuit et super arborem volans sedit. Speculata ergo eum vulpis accessit et laudare coepit eius virtutem; arguebat autem quod tale animal vocem non haberet. Fallacia ergo corvus aperuit rostrum, cui caseum cadentem vulpis raptum comedit. Sic complures, quod virtutibus non possunt, sapientia explicant.
[10] <Περὶ παιδίου>.
Παιδίον εἰς ὕλην ἀκρίδας θηρεῦον ἐπεστάθη λίθῳ τινί, εἰς ὃν σκορπίος ἐκρύβετο, ὃν ὁ παῖς ἐβιάζετο ἀντὶ ἀκρίδος ἐξελθεῖν˙ ᾧ ὁ σκορπίος λέγει˙ „Ὅρα, τάλας, μὴ ὡς ἐμὲ θηρεύεις ἑαυτὸν ἀπολέσῃς." Οὗτος ὁ μῦθος παραγγέλλει μηδὲν τοιοῦτον τολμᾶν, ὅ ἐστιν ἐπικίνδυνον.
De puero.
Puer in silvam locustas capiens adstetit lapidi cuidam, in quo scorpio latebat, quem puer compellebatur contra locustam exire. Cui scorpio dicit : „Vide, miser, ne dum me capis, te perdas." Haec fabula praedicit nihil tale audere, quod est periculosum.
[11] <Περὶ κυνός>.
Κρέας κύων ἁρπάσας ποταμὸν διέβαινεν καὶ θεασάμενος τοῦ κρέως τὴν σκιὰν ὑπώπτευσεν μείζονα εἶναι ἧς ἔφερεν˙ καὶ ὡς αἰρεῖ, ἀπέβαλεν, ἣν ἐκράτει. Οὕτω πολλοὶ ἄνθρωποι τὰ ἄδηλα ὡς θηρεύουσιν ἀποβάλλουσιν τὰ ἴδια.
De cane.
Carne canis rapta flumen transiebat et, ut vidit carnis umbram, suspicatus est maiorem esse, quam ferebat, et dum tollit, amisit quam <habebat>. Sic multi homines incerta dum captant, amittunt sua.
[12] <Περὶ βατράχου>.
Βάτραχος μῦν ἔπεισεν κολυμβᾶν, οὗ τὸν πόδα πρὸς τὸν ἴδιον πόδα ἔδησεν˙ εἶτα ὅτε εἰς τὸ ὕδωρ αὐτὸν ἀγηόχει, καθῶς ἔνυδρον ζῶον μετὰ χαρᾶς κατέδυνεν. Ὁ μῦς δέ, ὡς ἐν ἀσυνήθει τόπῳ φύσεως ἰδίας, κολυμβῶν ἀπώλετο˙ μετὰ δὲ τρεῖς ἡμέρας ἀσκὸς ὁ μῦς φυσηθεὶς ἐκολύμβα, ὃν κολυμβῶντα νεκρὸν ἰκτῖνος πετόμενος ἥρπασεν, καὶ τῷ αὐτῷ λίνῳ ὁ βάτραχος ἠκολούθησεν, ὃν εὐθέως ὁ ἰκτῖνος κατέπιεν. Οὕτως οὖν, ὃς ἄλλῳ τις κίνδυνον κινεῖ, ἑαυτὸν ἀπολεῖ.
De rana.
Rana murem suasit natare, cuius pedem ad pedem suum ligavit; deinde cum in aquam eum adduxerat, sicut aquatile animal cum gaudio mergebat; mus autem, tamquam inconsueto loco naturae suae, natans perit. Post autem tres dies uter mus inflatus natabat, quem natantem mortuum milvus volans rapuit et eodem lino rana secuta est, quam continuo milvus devoravit. Sic ergo, qui alicui periculum movet, se perdit.
[13] <Περὶ ὄνου καὶ λύκου>.
Ὄνον ἄρρωστον λύκος ἐπεσκέπτετο καὶ ἤρξατο τὸ σῶμα αὐτοῦ θιγγάνειν καὶ ἐξετάζειν ποῖα μᾶλλον μέρη αὐτοῦ ἐπόνουν˙ ἀπεκρίθη ὁ ὄνος˙ „Ἃ σὺ θιγγάνεις." Οὕτως ἄνθρωποι κακοί, εἰ καὶ ὠφελεῖν δοκοῦσιν, μᾶλλον βλάπτουσιν.
De asino et lupo.
Asinum aegrum lupus visitabat et coepit corpus eius tangere et interrogare, quae magis partes ei dolerent. Respondit asinus: „quae tu tangis." Sic homines mali, si et prodesse videntur, magis nocent.
[14] <Περὶ ταύρου>
Ταῦρος φεύγων λέοντα ἑαυτὸν εἰς σπήλαιον ἔβαλεν, ὅπου ἦσαν τράγοι τρεῖς, οἵτινες <ὡς> ἑώρακαν τοῦτον φοβούμενον, κατεγέλων αὐτοῦ˙ κἀκεῖνος αὐτοῖς ἀπεκρίθη˙ „Ὦ ἀπονενοημένοι, εἰ γὰρ ᾔδειτε, τί ὧδε κατέφυγον, οὐκ ἄν μου κατεγελᾶτε." Οὕτως οὖν ἐνίοτε τὰ δυνατὰ πρόσωπα ὑπὸ ἀδυνάτων ὑβρίζονται.
De tauro.
Taurus fugiens leonem se in speluncam misit, ubi erant hirci tres, qui ut viderunt eum timentem, deridebant eum; et ille illis respondit: „o desperati, si enim sciretis, quare hic refugerim, non me deridebatis." Sic ergo saepius potentes personae ab inferioribus iniuriantur.
[15] <Περὶ ἀνθρώπου καὶ λέοντος>.
Αἴσωπος ἐπερωτηθείς, διὰ τί γυναῖκες ἀνδράσιν προῖκα διδόασιν καὶ οὐκ ἄνδρες γυναιξίν, ἤρξατο τοιούτου μύθου˙ ἄνθρωπος καὶ λέων ποτὲ εἰς ἑαυτοὺς ἤριζον, τίς εἴη ἐπανώτερος, καὶ ἐζήτουν ταύτης τῆς ἀμφισβητήσεως μαρτυρίαν˙ καὶ ὡς ἦλθον, ὅπου ἦν μνημεῖον, ἐν ᾧ ἐζωγραφημένον, πῶς λέων ὑπὸ ἀνθρώπου ἐπνίγετο, ἐδείκνυεν οὖν αὐτῷ ὁ ἄνθρωπος τὴν μαρτυρίαν ἐν τῇ ζωγραφίᾳ˙ ἀλλὰ ὁ λέων ἀπεκρίθη˙ „Αὕτη ἡ ζωγραφία ὑπὸ ἀνθρώπου ἐζωγραφήθη˙ εἰ δὲ καὶ λέων ἐζωγράφει, ἑωράκεις ἄν, πῶς ὁ λέων ἔπνιγεν ἄνθρωπον, ἀλλὰ κἀγώ, ἔφη, δώσω σοι ἀληθινὴν μαρτυρίαν. „Ἤγαγεν αὐτὸν εἰς ἀμφιθέατρον καὶ ἔδειξεν αὐτῷ, πῶς ἄνθρωπος ὑπὸ λέοντος ἐπνίγετο, καὶ εἶπεν˙" Ὧδε χρωμάτων μαρτυρία χρεία οὔκ ἐστιν, ἀλλὰ ἀληθείας. „Καὶ ὁ ἄνθρωπος ἀπεκρίθη˙" Νενικήκεις ἄν, εἰ μὴ δεδεμένον μοι τὸν ἄνθρωπον ἐδείκνυες˙ πίστευσον οὖν νενικημένον σε ἐν τούτῳ φανερῶς καὶ ἑτοίμασόν σε ἐν τοῖς ἄλλοις ἀπέχεσθαί σε καὶ εἰδέναι λέοντα ὑπὸ ἀνθρώπου χαλινοῦσθαι, ἵνα μὴ κακὸς καὶ ἀδάμαστος ᾖς."
De homine et leone.
Aesopus interrogatus, quare mulieres viris dotem dant et non viri mulieribus, incepit talem fabulam. Homo et leo cum inter se certarentur, quis esset superior, et quaerebant eius altercationis testimonium, et ut venerunt ubi erat monimentum, in quo erat pictura, quomodo leo ab homine suffocabatur, ostendebat ergo ei homo testimonium in pictura, sed leo respondit: „haec pictura ab homine picta est; si autem leo pingeret, vidisses quidem, quomodo leo suffocaret hominem, sed ego", inquit, „dabo tibi verum testimonium." Adduxit eum in amphitheatro et ostendit ei, quomodo homo ab leone suffocabatur, et dixit: „hic colorum testimonium opus non est, sed veritatis;" et homo respondit: „viceras, si non alligatum mihi hominem ostenderes! Crede ergo victum te in eo evidenter, et para te in aliis ceteris abstinere te et scire leonem ab homine infrenari, ne malus et indomitus sis."
[16] <Περὶ κώνωπος>.
Κώνωψ ἐπιστὰς κέρατι καμπύλῳ ταύρου
μικρὸν δὲ ἐπισχών, εἶπε ταῦτα βομβήσας˙
„Εἴ σου βαρύνω τὸν τένοντα καὶ κλίνω,
καθεδοῦμ’ ἀπελθὼν ποταμίαις ἐν αἰγείροις."
Ὁ δ’ „Οὐ μέλει, φησίν, οὔτ’ ἐὰν μείνῃς
οὔτ’ ἂν ἀπέλθῃς, οὐδ’ ὅτ’ ἦλθες ἐγνώκειν."
De culice.
Culex sedit adveniens cornuo curvo tauri, et post paululum dixit haec fritinniens: „si te gravo cervicem et campso, discedam dormiturus <in> fluminalibus populis." <Ille autem>, „<non> ad nos pertinet", inquit, „nec si maneas, nec si te ducas, nec quando veneris, ego scivi."
[17] <Περὶ μύρμηκος>.
Χειμῶνος ὥρῃ σῖτον ἐκ μυχοῦ σύρων
ἔψυχε μύρμηξ, ὃν θέρους σεσωρεύκει.
Τέττιξ δὲ τοῦτον ἱκέτευε λιμώττων
δοῦναι τι καὐτῷ τῆς τροφῆς ὅπως ζήσῃ.
„Τί οὖν ἐποίεις, φησί, τῷ θέρει τούτῳ;"
„Οὐκ ἐσχόλαζον, ἀλλὰ διετέλουν ᾄδων."
Γελάσας δ’ὁ μύρμηξ τόν τε μυρὸν ἐγκλείων
„Χειμῶνος ὀρχοῦ, φησίν, εἰ θέρους ᾖσας."
De formica.
Hiemis in tempore frumentum ex cavo trahens siccabat formica, quod per aestum colligerat; cicada autem eam rogabat esuriens dare aliquid <et> sibi ex cibo unde vivat. „Quid ergo faciebas", inquit, „per aestatem hanc?" „Non mi vacavit, quia perseveravi cantando." Ridens ergo autem formica et frumentum includens: „hiberno salta," dixit, „si per aestum cantasti."
[18] <Περὶ μυὸς ἀρουραίου καὶ ἀστικοῦ>
Μῦς ἀρουραῖος ἐκάλεσεν ἐφ’ ἑστίασιν μῦν ἀστικὸν καὶ παρεῖχεν αὐτῷ σιτεῖσθαι τὰ ἐν ἀγρῷ, συκῶν τε καὶ σταφυλῶν καὶ τῶν ἄλλων ἀκροδρύων. Ὁ δὲ πολλὴν αὐτοῦ πενίαν κατεγίνωσκεν, ἐκέλευέν τε τῇ αὔριον ἀφικνεῖσθαι πρὸς αὑτόν˙ καὶ ὃς εἰς πλουσίον ταμεῖον αὐτὸν εἰσαγαγὼν παρεῖχεν εὐωχεῖσθαι τοῦτο μὲν κρεῶν παντοδαπῶν, τοῦτο δὲ ἰχθύων, ἔτι δὲ καὶ πλακούντων˙ ἐν ᾧ δὲ πρὸς τούτοις ἦσαν, ἡ ταμιοῦχος ἐπεισῆλθεν καὶ τούτους δέος τε καὶ φυγὴ καταλαμβάνει. Καὶ ὁ ἀρουραῖος πρὸς τὸν ἀστικόν˙ „Σὺ μέν, ἔφη, ταύτης ἀπόλαυε τῆς τροφῆς μετὰ τοσούτων ἐδεσμάτων, ἐγὼ δὲ χαίρω τῇ μετὰ ἀδείας ἐλευθερίας τροφῇ."
De mure <rustico et urbano>.
Mus silvester vocavit ad cenam murem urbanum et praestabat ei vesci, quae in rure: ficus et uvas et cetera poma; at ille multam eius paupertatem agnoscebat, iubebat ei in crastinum venire ad se, et ille in divitis cellarium eum induxit, praestabat epulari hanc et quidem carnium omnium diversitatem, etiam et piscium, super et placuntarium dulciorum. In quo autem ad eos erant, cellaria introivit et eos necessitas et fuga comprehendit; et silvester ad urbanum: „tu", inquit, „eas fruere epulationes cum tantis cibis, ego autem gaudeo soluto et libero cibo."

<Συγγραμμάτιον περὶ ἐλευθερώσεων>.

Πολλῷ κόπῳ καὶ φιλοπονίᾳ οὕτω πλήρη τούτῳ τῷ βιβλίῳ πάντα τὰ ὀνόματα ἐπιμελῶς διερμηνευμένα ἀνεγράψαμεν. Τέχνης γὰρ γραμματικῆς χάριν ἐν τοῖς λοιποῖς πρὸ τούτου ἀπεδώκαμεν πολλὰ μέντοι ποικίλα, ἃ εἰς ἑρμηνείαν μεταφράζεσθαι οὐ δύναται οὔτε ἀπὸ Ἑλληνικοῦ εἰς Ῥωμαικὴν διάλεκτον οὔτε ἀπὸ Ῥωμαικῆς εἰς τὸ Ἑλληνικόν˙ εἰς τὸ ἔσχατον μᾶλλον ἢ πρὸς ῥῆμα πλείονας λαλεῖν ἀκούω, ἃ τῇ πολυπληθίᾳ κρυπτῇ οὐ δυνατὸν συγκατανεύειν, ἀλλὰ τούτου τοῦ πράγματος εὑρεθήσεται μέθοδος. Ἀλλ’ ἤδη, ἃ ὑπεσχόμην, τὰ ἀνήκοντα πρὸς τὴν ἀγορὰν ἢ ἐν βουλευτηρίῳ οὐδενὶ ἐμποδίῳ ἤδη ἄρξομαι.
<Tractatus de manumissionibus>.
Multo labore et studio tam plene hoc libro omnia nomina diligenter interpretata descripsimus. Artis enim grammaticae gratia in ceteris ante hunc reddidimus multa tamen varia, quae interpretatione transferri non possunt neque ex Graeco in Latinum sermonem neque ex Latino in Graecum; in novissimum magis <quam> ad verbum plurimos loqui audio, quae multitudini celatae impossibile adsentire, sed huius rei invenietur emolumentum. Sed nunc iam, quae promisi, quae pertinent ad forum aut in curiam, nullo impedimento iam nunc incipiam.
[1]
Πᾶν γὰρ δίκαιον ἢ πολιτικὸν προσαγορεύεται ἢ φυσικὸν λέγεται ἢ ἐθνικὸν δίκαιον˙ ἀπὸ τούτου γὰρ ὠνομάσθη, καὶ πάντα τὰ ἔθνη ὁμοίως τούτῳ εἰσὶν κεχρημένα˙ ὃ γὰρ καλὸν καὶ δίκαιόν ἐστι, πάντων εὐχρηστίᾳ συμφωνεῖ. Τὸ δὲ δίκαιον πολιτικὸν κύριόν ἐστι Ῥωμαίων, καὶ ἀπὸ τούτων εἰρημένον, ἐπειδὴ ἡμετέρα πόλις ταύτῃ τῇ ἀληθείᾳ χρᾶται, ἀλλ’ ἔνιοι προλέγουσιν τοῦτο εἶναι, ὃ πᾶσι πολίταις ἰδίοις ἢ μείζονι μέρει συμφέρει˙ εἰσὶν γὰρ οἳ καὶ παρέδοσαν ὑπόστασιν δικαιοσύνης εἶναι πλείονα, τοῦτον δὲ τὸν ἀφορισμὸν ἀληθέστερον εἶναι παρέδοσαν, <ἤ> ὅσα ἐν τῇ ἀρχῇ εἴπαμεν.
Omne enim iustum aut civile appellatur, aut naturale dicitur, aut gentile iustum: ab eo enim nominatur, et omnes nationes similiter eo sunt usae; quod enim bonum et iustum est, omnium utilitati convenit. Sed quod autem iustum civile proprium est Romanorum, et ab eis dictum, quoniam nostra civitas ea veritate utitur. Sed quidam praedicent hoc esse, quod omnibus civibus suis aut maiori parti expedit; sunt enim qui et tradiderunt quantitatem iustitiae esse plurimam, hanc autem definitionem veriorem esse tradiderunt, <quam> quae initio diximus.
[2] Δικαίου πολιτικοῦ <...> προσαγορεύεται, ὡς ἐκ πλειόνων μερῶν συνέστηκεν. Ἀλλὰ διατάξεις αὐτοκρατορικαὶ ὁμοίως τιμητέον, ὅ ἐστιν καὶ τοῦ πραίτορος διάταγμα ὁμοίως ἢ ἀνθυπάτου˙ ἐκ τούτου γὰρ συγκατέθεντο τὴν ἐμπειρίαν καὶ παρείληπται τῶν ἀποκριμάτων καὶ κεφαλαιωδῶς εἰώθαμεν ταῦτα λέγειν. Νόμος γὰρ Ἰούλιος καὶ Πάπιος τὰ λοιπὰ μέρη τοῦ δικαίου προσαγορεύονται.
Iuris civilis <...> appellatur, quia ex pluribus partibus constat. Sed edicta imperatoria similiter honorandum, quod est et praetoris edictum similiter vel proconsulis; ex eo enim consenserunt prudentiam et receptum est responsis et summatim solemus haec dicere. Lex enim Iulia et Papia ceterae partes iustitiae appellantur.
[3] Τοὺς γὰρ κάνονας ἐπεξιόντι μοι πρὸς ταῦτα τὰ μαθήματα ἀναγκαῖον πρὸ πάντων εἰδέναι˙ οὐδὲ γὰρ μιᾶς εἰσιν αἱρέσεως, ἀλλὰ ποικίλης˙ ἅτινα καθ’ ἕκαστον τὰ ἀνήκοντα πρὸς ταύτην τὴν ἐξήγησιν ἀνενεκτέα ἐστὶν τῇ τάξει.
Regulas enim exsequenti mihi ad ea studia necessarium ante omnia scire. Nec enim unius sunt condicionis, sed variae: quae per singula, quae pertinent ad eam enarrationem, referenda sunt per ordinem.
[4] Πάντες γὰρ ἢ εὐγενεῖς εἰσιν, ἢ ἀπελεύθεροι, ἀλλ’ ἵνα μᾶλλον δυνηθῶσιν ἕκαστα (διασαφηθῆναι), βέλτιον δοκεῖ ἄρξασθαι ἀπὸ ἀπελευθέρων ἀναφέρειν, καὶ πρῶτον περὶ Ῥωμαικῶν γράφειν, μὴ πλεονάκις ταὐτὰ διερμηνεύειν ἀναγκαζώμεθα. Πρῶτον οὖν ἴδωμεν πόταπόν ἐστι, ὃ λέγεται (αὐτούς, οἳ μεταξὺ φίλους παλαιοὺς ἠλευθεροῦντο), μὴ εἶναι ἐλευθέρους, ἀλλὰ τοῦ δεσπότου θελήσει εἰς ἐλευθερίαν διατρίβειν, καὶ μόνον τοῦ δουλικοῦ φόβου ἀπολύεσθαι.
Omnes enim vel ingenui sunt vel liberti. Sed ut magis possint singula (declarari), melius videtur incipere a libertis adferre, et primum de Latinis scribere, ne saepius eadem interpretari cogamur. Primum ergo videamus, quale est quod dicitur (eos, qui inter amicos veteres manumittebantur), non esse liberos, sed domini voluntate in libertatem morari, et tantum servitutis timore dimitti.
[5] Πρότερον γὰρ μία ἐλευθερία ἦν, καὶ ἡ ἐλευθερία ἐγίνετο ἐκ προσαγωγῆς, ἢ κατὰ διαθέκην, ἢ ἐν ἀποτιμήσει, καὶ πολιτεία Ῥωμαίων συνῄτει ἠλευθερωμένοις, ἥτις προσαγορεύεται νόμιμος ἐλευθερία. Οὗτοι δέ, οἳ δεσπότου θελήσει ἐπ’ ἐλευθερίαν ἦσαν, ἔμενον δοῦλοι, καὶ οἱ ἐλευθερῶντες ἐτόλμων εἰς δουλείαν πάλιν αὐτοὺς κατὰ βίαν ἄγειν. Παρεγίνετο (ὁ στρατηγός) καὶ οὐκ ἤφιεν ἐλευθερωθέντα δουλεύειν. Πάντα μέντοι καθὼς δοῦλος προσεπόριζεν ἠλευθερωκότι˙ ἢ εἴ τι ἐπηρώτα, <ἤ> κατὰ γραφὴν εἰλήφει, ἢ εἰ ἐξ οἵας δήποτε δίκης ἄλλης προσεκέκτητο, τοῦ δεσπότου τοῦτο ἐγίνετο, τοῦτ’ ἐστὶν ἐλευθερουμένου πάντα τὰ ὑπάρχοντα πρὸς τὸν πάτρωνα διέφερεν.
Ante enim una libertas erat, et libertas fiebat ex vindictis, vel ex testamento, vel in censu, et administratio Romana competebat manumissis: quae appellatur iusta libertas. Hi tamen, qui domini voluntate in libertate erant, manebant servi, et manumissores ausi erant in servitutem denuo eos per vim perducere. Interveniebat (praetor) et non patiebatur manumissum servire. Omnia tamen quasi servus adquirebat manumissori; vel si quid stipulabatur <vel> mancupatione accipiebat, vel si ex quibuscumque causis aliis adquisierat, domini hoc fiebat, id est manumissi omnia bona ad patronum pertinebant.
[6] Ἀλλὰ νῦν ἔχουσιν ἰδίαν ἐλευθερίαν εἰς τοὺς φίλους ἠλευθερωμένοι, καὶ γίνονται Λατῖνοι Ἰουνιανοί, ἐπειδὴ νόμος Ἰούνιος, ὃς τὴν ἐλευθερίαν αὐτοῖς ἔδωκεν, ἐξίσωσεν αὐτοὺς Λατίνοις κολωναρίοις, οἵ, ὅτε ἦσαν πολῖται Ῥωμαίων ἀπελεύθεροι, ὄνομα ἴδιον εἰς τὴν κολωνίαν δεδώκεισαν.
Sed nunc habent propriam libertatem inter amicos manumissi, et fiunt Latini Iuniani, quoniam lex Iunia, quae libertatem eis dedit, exaequavit eos Latinis colonariis, qui cum essent cives Romani liberti, nomen suum in coloniam dedissent.
[7] Ἐν τούτοις, οἳ μεταξὺ φίλων ἐλευθεροῦνται, θέλησις δεσπότου σκοπεῖται˙ νόμος γὰρ Ἰούνιος τούτους γίνεσθαι Λατίνους κελεύει, οὓς ὁ δεσπότης ἐλευθέρους εἶναι ἠθέλησεν. Τοῦτο δὴ οὕτως ἔχον, ὀφείλει προαίρεσιν ἐλευθεροῦντος ἔχειν δεσπότης, ὅθεν εἰ κατὰ βίαν ἀναγκασθείς, λόγου χάριν ὑπό τινος δήμου ἢ ἀφ’ ἑνὸς ἑκάστου ἀνθρώπων, ἐλευθερώσῃ, οὐκ ἐλεύσεται ὁ δοῦλος πρὸς τὴν ἐλευθερίαν, ἐπεὶ οὐ νοεῖται ἠθεληκέναι ὁ ἀναγκασθείς.
In eis, qui inter amicos manumittuntur, voluntatem domini spectant; lex enim Iunia eos fieri Latinos iubet, quos dominus liberos esse voluit. Hoc tamen sic habens, debet voluntatem manumittentis habere dominus, unde si per vim coactus, verbi gratia ab aliquo populo vel a singulis hominibus, manumiserit, non perveniet servus ad libertatem, quia non intellegitur voluisse qui coactus est.
[8] Ὁμοίως, ἵνα δυνηθῇ ἔχειν ὁ δοῦλος τὴν ἐλευθερίαν, τοιοῦτος εἶναι ὀφείλει, ἵνα ὁ πραίτωρ εἴτε ἀνθύπατος ἐλευθερίαν αὐτοῦ συντηρῇ, καὶ γὰρ τοῦτο νόμῳ Ἰουνίῳ ἠσφάλισται˙ εἰσὶν μέντοι πλείονες αἰτίαι, ἐν αἷς οὐ φυλάξει ὁ ἀνθύπατος τὴν ἐλευθερίαν, περὶ ὧν προβαίνοντες ἐπιδείξομεν.
Similiter, ut possit habere servus libertatem, talis esse debet, ut praetor sive proconsul libertatem eius tueatur. Nam et hoc lege Iunia tutatum est, sunt autem plures causae, in quibus non tueatur proconsul manumissionem, de quibus procedentes ostendemus.
[9] Ἀλλὰ καὶ ἐκεῖνο παρατηρητέον, ἵνα ὁ ἐλευθερούμενος ἐν τοῖς ὑπάρχουσιν ἐλευθεροῦντος <ᾖ>, καὶ διὰ τοῦτο εἰ τοσοῦτον ἐκ δικαίου πολιτικοῦ ᾖ ἐλευθεροῦντος, οὐκ ἔσται Λατῖνος˙ ἀνάγκη ἐστὶν οὖν δοῦλον οὐ μόνον ἐκ δικαίου πολιτικοῦ, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς ὑπάρχουσιν εἶναι.
Sed et illud observandum, uti qui manumittitur, in bonis manumittentis <sit>; et ideo si tantum ex iure Quiritium sit manumittentis, non erit Latinus; necesse est ergo servum non tantum ex iure Quiritium, sed etiam in bonis esse.
[10] Κοινὸς δοῦλος εἰ ὑπὸ ἑνὸς <ἐλευθερωθείς> γένηται ἐλεύθερος, οὔτε ἐπὶ τὴν ἐλευθερίαν ἔρχεται, καὶ τοῦ ἑτέρου δεσπότου ὅλος γίνεται δοῦλος, νόμου αὐξομένου. Ἀλλὰ μεταξὺ φίλων δοῦλος ἀπὸ κοινωνῶν ἐλευθερωθείς, ἑκατέρω κυριεύσουσιν, δοῦλος μενεῖ˙ δίκαιον γὰρ οὐ προσαύξεσθαι ἐν ταύτῃ τῇ ἐλευθερίᾳ, ἐν ᾗ στρέφεται, εἰ καὶ Προκουλὸς δοκιμάσῃ προσαύξειν μετὰ κοινωνῶν, οὗ τῇ γνώμῃ χρώμεθα.
Communis servus <si ab uno> manumissus fit liber, neque ad libertatem pervenit, et alterius domini totus fit servus, iure crescente. Sed inter amicos servus ab uno ex sociis manumissus, utrique dominabunt, servus manebit; iustum enim non adcrescere in hac manumissione, in qua vertitur, sed quam Proculus aestimaverit adcrescere cum socio, qua sententia utimur.
[11] Κυριώτατος τοῦτον τὸν δοῦλον, οὗ ἡ χρῆσις καὶ ὁ καρπὸς πρὸς ἄλλον ἀνήκει, οὐ δύναται ἐκ προσαγωγῆς ἐλευθερῶσαι ἐπισκοτούσης χρήσεως καὶ καρποῦ˙ καὶ εἰ ἐλευθερώσῃ τοῦτον ἐκ προσαγωγῆς, ποιήσει δοῦλον (ἄνευ δεσπότου˙ ἀλλὰ Λατῖνον <...>).
Proprietarius eum servum, cuius usus et fructus ad alium pertinet, non potest ex vindicta manumittere, obstante usu et fructu; et si manumiserit eum ex vindicta, faciet servum (sine domino; sed Latinum <...>).
[12] (Ξένος ἐλευθερῶν δοῦλον) οὐ δύναται πρὸς Λατῖνον ἄγειν, ἐπεὶ ὁ νόμος Ἰούνιος, ὃς τῶν Λατίνων γένος εἰσήγαγεν, οὐκ ἀνήκει πρὸς Ἕλληνας ἐλευθεροῦντας, καθὼς καὶ Ὀκταβῆνος δοκιμάζει. Ὁ πραίτωρ οὐ μὴ ἀφήσει τὸν ἐλευθερωθέντα δουλεύειν, εἰ μὴ ἄλλως νόμῳ Ἑλλήνων χειρογραφηθῇ.
(Peregrinus manumittens servum) non potest ad Latinum perducere, quia lex Iunia, quae Latinorum genus introduxit, non pertinet ad peregrinos manumissores, sicut et Octavenus probat. Praetor non permittet manumissum servire, nisi alias lege peregrina caveatur.
[13] (Νεώτερος) εἴκοσι ἐτῶν ἐλευθερῶσαι οὔτε ἐκ προσαγωγῆς δύναται, οὔτε διαθήκῃ˙ τοιγαροῦν οὐδὲ Λατῖνον ποιῆσαι δύναται˙ τοσοῦτον γὰρ ἐπὶ συμβουλίῳ δύναται ἐλευθερῶσαι δοῦλον ἴδιον αἰτίας δοκιμασθείσης.
(Minor) viginti annorum manumittere neque ex vindicta potest neque testamento; itaque nec Latinum facere potest; tantum enim apud consilium potest manumittere servum suum causa probata.
[14] Οὗτος δὲ ὁ ἐλευθερούμενος εἰς φίλους, ὅσων ἂν ᾖ ἐτῶν, Λατίνος γίνεται, καὶ μόνον αὐτῷ τοῦτο προχωρεῖ ἡ ἐλευθερία, ἵνα μεταξὺ πάλιν δυνηθῇ ἐκ προσαγωγῆς ἢ διαθήκῃ (ἐλευθερωθῆναι), καὶ πολίτης Ῥωμαίων γενέσθαι.
Is autem, qui manumittitur inter amicos, quotcumque est annorum, Latinus fit, et tantum ei hoc prodest manumissio, ut postea iterum possit ex vindicta vel testamento (manumitti), et civis Romanorum fieri.
[15] Γυνὴ χωρὶς ἐπιτρόπου αὐθεντίας <ἐλευθερῶσαι οὐ δύναται>, ἐκτὸς εἰ μὴ δίκαιον τέκνων ἔχοι˙ τότε γὰρ ἐκ προσαγωγῆς χωρὶς ἐπιτρόπου δύναται ἐλευθερῶσαι. Ὅθεν εἴ γε ἡ γυνὴ ἀποῦσα ἐλεύθερον εἶναι κελεύσῃ, ἥτις δίκαιον τέκνων μὴ ἔχοι, ἐζήτηται τοῦτο, εἰ, ἐπιτρόπυ αὐτῆς αὐθεντίαν ἐπιχωροῦντος τούτῳ τῷ χρόνῳ, ὡς ἐπιστολὴ γράφεται δούλῳ ὑπὸ τῆς δεσποίνης <οὗτος ἐλεύθερος γένοιτο>˙ Ἰουλιανὸς ἀρνεῖται, ὑπολαμβάνει γὰρ τούτῳ τῷ χρόνῳ ὀφείλειν αὐθεντίαν παρέχεσθαι, ἐν ᾧ ἀπαρτίζεται ἡ ἐλευθερία˙ τότε γὰρ ἀπαρτίζεσθαι νοεῖται, ὅτε ὁ δοῦλος ἐπιγνῶ τῆς δεσποίνης τὴν θέλησιν. Ἀλλὰ Νηράτιος Πρίσκος δοκιμάζει ἐλευθερίαν δούλῳ συναιτεῖν˙ ἀρχεῖσθαι γάρ, ὁπότε ἡ ἐπιστολὴ γράφεται, παραλαμβάνεσθαι αὐθεντίαν ἐπιτρόπου, οὗ ἡ γνώμη καὶ διατάξει αὐκρατορικῇ ἰσχυροπεποίηται.
Mulier sine tutoris auctoritate <manumittere non potest>, nisi ius liberorum habeat; tunc enim ex vindicta sine tutore potest manumittere. Vnde si mulier absens liberum esse iubeat, quae ius liberorum non habeat, quaesitum est hoc, an, tutoris eius auctoritatem praestantis hoc tempore, sicut epistula scribitur servo a domina, <is liber fieret>. Iulianus negat; existimat enim hoc tempore debere auctoritatem praestare, quo peragitur libertas; tunc enim peragi intellegitur, cum servus agnoscet dominae voluntatem. Sed Neratius Priscus probat libertatem servo competere, sufficere enim, quando epistola scribitur, adhiberi auctoritatem tutoris, cuius sententia et constitutione imperatoria confirmata est.
[16] Δοῦλον ἐν ὑποθήκῃ δεδομένον πολίτην Ῥωμαῖον ποιῆσαι ὀφειλέτης οὐ δύναται, ἐκτὸς εἰ μὴ πρὸς ἀπόδοσιν ᾖ˙ ἐπισκοτεῖ <γάρ> τῇ ἐλευθερίᾳ νόμος Αἴλιος Σέντιος, <ὅς> κωλύει δοῦλον πεπιστευκότων χάριν ἠλευθερωμένον πολίτην Ῥωμαῖον γενέσθαι˙ ἀλλὰ Λατῖνον [...].
Servum pignori datum civem Romanorum facere debitor non potest, nisi si forte ad reddendum sit; obstat <enim> libertati lex Aelia Sentia, <quae> prohibet servum creditorum causa manumissum civem Romanum fieri. Sed Latinum [...].
[17] Καὶ ὃς ἐν ἀποτιμήσει ἐλευθεροῦται, εἰ τριάκοντα ἔτη ἔχοι, πολιτείαν Ῥωμαίων κτᾶται˙ ἀποτίμησις δὲ ἐπὶ Ῥώμης ἄγεσθαι εἴωθεν˙ ἡ ἀποτίμησις καθαρμῷ κτίζεται˙ ἐστὶν δὲ ὁ καθαρμὸς πενταετηρικὸς χρόνος, ᾧ Ῥώμη καθαίρεται. Ἀλλὰ ὀφείλει οὗτος ὁ δοῦλος ἐκ δικαίου πολιτικοῦ (ἐλευθεροῦντος) εἶναι, ἵνα πολίτης Ῥωμαίων γένηται. Μεγάλη μέντοι ἀμφισβήτησίς ἐστιν ἐν τοῖς ἐμπείροις, πότερον τούτῳ τῷ χρόνῳ δυνάμεις λαμβάνουσιν ἅπαντα, ἐν ᾧ ἡ ἀποτίμησις, ἢ ἐν ἐκείνῳ τῷ χρόνῳ, ἐν ᾧ καθαρμὸς κτίζεται. Εἰσὶν γὰρ οἱ ὑπολαμβάνοντες μὴ ἄλλως δυνάμεις λαμβάνειν τὰ πρασσόμενα ἐν τῇ ἀποτιμήσει, ἐὰν μὴ αὕτη ἡμέρα ἀκολουθήσῃ, ὅτε ὁ καθαρμὸς κτίζεται˙ ὑπολαμβάνουσιν γὰρ ἀποτίμησιν καταβαίνειν ἐπὶ τὴν ἡμέραν τοῦ καθαρμοῦ, οὐχὶ τὸν καθαρμὸν κατατρέχειν ἐπὶ τὴν ἡμέραν τῆς ἀποτιμήσεως. Ὃ διὰ τοῦτο ἐζήτηται, ἐπειδὴ πάντα, <ἅ> τῇ ἀποτιμήσει πράσσονται, τῷ καθαρμῷ ἰσχυροποιοῦνται. Ἀλλὰ ἐν τῇ πόλει Ῥωμαίων μόνον ἀποτίμησιν ἄγεσθαι δεδήλωται˙ ἐν ταῖς ἐπαρχίαις μᾶλλον ἀπογραφαῖς χρῶνται.
Καθὼς δὲ ὑπεσχόμην, τὰ ὅμοια λογάρια ἀποδώσω.
Et qui in censum manumittitur, si triginta annos habeat, administrationem Romanorum possidet; - census autem in Roma agi solet; vel census lustro conditur, est autem lustrum quinquiennale tempus, quo Roma purgatur -; sed debet hic servus ex iure Quiritium (manumittentis) esse, ut civis Romanus fiat. Magna autem dissensio est inter peritos, utrum hoc tempore vires accipiunt omnia, in quo census, aut in eo tempore, in quo lustrum conditur. Sunt enim qui existimant non alias vires accipere quae aguntur in censu, nisi haec dies sequatur, qua lustrum conditur; existimant enim censum descendere ad diem lustri, non lustrum decurrere ad diem census. Quod ideo quaesitum est, quoniam omnia, <quae> in censum aguntur, lustro confirmantur. Sed in urbem Romanorum tantum censum agi notum est; in provincia autem magis professiones utuntur.
Sicut autem promisi, similia verba reddam.

<Ὑγίνου γενεαλογία>.

Μαξίμῳ καὶ Ἄπρῳ ὑπάτοις πρὸ γ’ ἰδῶν Σεπτεμβρίων Ὑγίνου γενεαλογίαν πᾶσιν γνωστὴν μετέγραψα, ἐν ᾗ ἔσονται πλείονες ἱστορίαι διερμηνευμέναι ἐν τούτῳ τῷ βιβλίῳ. Θεῶν γὰρ καὶ θεάων ὀνόματα ἐν δευτέρῳ ἐξεπλέξαμεν, ἀλλὰ ἐπὶ τούτῳ ἔσονται τούτων ἐξηγήσεις, εἰ καὶ μὴ πᾶσαι, τούτων μέντοιγε, ὧν ἐν τοσούτῳ δύναμαι. Ζῳγραφία τοιγαροῦν τούτου τοῦ κόπου πολλοῖς τόποις δίδωσιν μαρτυρίαν, ἀλλὰ καὶ οἱ γραμματικοὶ τέχνης ταύτης οὐ μόνον ἐπαινοῦσιν τὴν εὐφυίαν, ἀλλὰ καὶ χρῶνται. Μῦθοι μέν<τοι> τῶν ὀρχηστῶν ἔνθεν λαμβάνουσιν ἔπαινον καὶ μαρτυροποιοῦνται ἐν τῇ ὀρχήσει ἀληθινὰ τὰ γεγραμμένα. Ἵνα δὲ εὐκόλως εὕρῃς, ἑνὸς ἑκάστου ἐξήγησιν <ἐκ τῶν ὑποκειμένων ἀναγνώσεις>, πρῶτον οὖν πάντων Μουσῶν ἐννέα ὀνόματα καὶ τέχνας καὶ τέκνα καὶ οἷς ἐμίγησαν, καὶ θεῶν ιβ’ ὀνόματα, καὶ ἑπτὰ ζῳδίων, καὶ ἀστέρων δεκαδύο. Περὶ Προμηθέως, περὶ Ἀφροδίτης <καὶ Ἄρεως>, περὶ Ἀθηνᾶς καὶ Ποσειδῶνος, περὶ Ἀκταίονος, περὶ Δαιδάλου, περὶ Ἀπόλλωνος καὶ Κασσάνδρας, περὶ Ταντάλου, περὶ Φιλύρας, περὶ Ὀδυσσέως, περὶ ἀνθρωποπλασίας, περὶ κατακλυσμοῦ, περὶ Πενθέως, περὶ Δρακόντων, περὶ Διὸς καὶ Ἥρας, περὶ Ἰξίονος, περὶ Μηδείας, περὶ Αἰόλου, περὶ Μελανίππης, περὶ Λήδας, περὶ Ἀλκυόνος, περὶ Ἀγχίσου, περὶ Διὸς ἐκτροφῆς, περὶ Μαρσύου, περὶ Μινωταύρου, περὶ Διός <...>, περὶ ὅπλων κρίσεως, περὶ Ἄργου, περὶ τεχνῶν εὑρέσεως.
<Hygini genealogia>.
Maximo et Apro consulibus tertio Id. Septembres Hygini genealogiam omnibus notam descripsi, in qua erunt plures historiae interpretatae in hoc libro. Deorum enim et dearum nomina in secundo explicuimus, sed in hoc erunt eorum enarrationes, licet non omnes, eorum tamen, quorum interim possum. Picturae igitur huius laboris multis locis dant testimonium, nam et grammatici artis eius non solum laudant ingenium, sed et utuntur. Fabulae quoque pantomimorum inde accipiunt laudem et testantur in saltatione vera esse quae scripta sunt. Vt vero facilius invenias, <uniuscuiusque enarrationem> ex subiectis recognosces, primum ergo omnium Musarum novem nomina et artes et filios, et cum quibus concubuerint, et deorum duodecim nomina, et septem zodi<aci>, et signorum duodecim. De Prometheo, de Venere et Marte, de Minerva et Neptuno, de Actaeone, de Daedalo, de Apolline et Cassandra, de Tantalo, de Philyra, de Vlixe, de hominum factura, de cataclysmo, de Pentheo, de Draconibus, de Iove et Iunone, de Ixione, de Medea, de Aeolo, de Melanippe, de Leda, de Alcyone, de Anchise, de Iovis nutritu, de Marsya, de Minotauro, de Iove <...>, de armorum iudicio, de Argo, de artium inventione.
[1] Νῦν ἄρξομαι ἀπὸ Μουσῶν γράφειν˙ Κλειὼ κιθάραν˙ μετὰ Πιέρου, ἐγεννήθη Ὑμέναιος. Εὐτέρπη τραγῳδίαν˙ μετὰ Στρυμόνος, ἐγεννήθη Παιάν. Θάλεια κωμῳδίαν <...> Μελπομένη ψαλμόν˙ μετ’ Ἀχελῴου, ἐγεννήθη Εὔμολπος. Ἐρατὼ κιθάραν˙ μετὰ Ἀκταίονος, ἐγεννήθη Θάμυρις. Πολυμνία λύραν˙ μετὰ Ἡρακλέους, ἐγεννήθη Τριπτόλεμος. Οὐρανία ἀστρολογίαν˙ μετὰ Ἀπόλλωνος, ἐγεννήθη Λίνος. Καλλιόπη ποίησιν˙ μετὰ Οἰάγρου, ἐγεννήθη Ὀρφεύς.
Nunc incipiam a Musis scribere: Clio cytharam; cum Piero, natus Hymenaeus. Euterpe tragoediam; cum Strymone, natus Paean. Thalia comoediam <...> Melpomene psalterium; cum Acheloo, natae sunt Sirenae. Terpsichore tibiam; cum Neptuno, natus Eumolpus. Erato cytharam; cum Actaeone, natus Thamyris. Polyhymnia lyram; cum Hercule, natus Triptolemus. Vrania siderum rationem; cum Apolline, natus Linus. Calliope poesin; cum Oeagro, natus Orpheus.
[2] Θεῶν ὀνόματα ιβ’ Ἥρα, Ἑστία, Ποσειδῶν, Ἄρης, Δημήτρα, Ἀφροδίτη, Ἀθηνᾶ, Ἄρτεμις, Λητώ, Ἑρμῆς, Ἀπόλλων, Ζεύς.
Deorum nomina duodecim: Iuno, Vesta, Neptunus, Mars, Ceres, Venus, Minerva, Diana, Latona, Mercurius, Apollo, Zeus.
[3] Ἑπτὰ ζῳδίων ἡμέραι˙ Ἡλίου α’, Σελήνης β’, Ἄρεως γ’, Ἑρμοῦ δ’, Διὸς ε’, Ἀφροδίτης ς’, Κρόνου ζ’.
Septem zodi<aci> dies: Solis, Lunae, Martis, Mercurii, Iovis, Veneris, Saturni.
[4] Ζῳδίων ιβ’ ὀνόματα μετὰ ἐξηγήσεως. Κριός, ὅτι πηγὴν εὖρεν ὁδοιποροῦντι Διονύσῳ. Ταῦρος ὑπὸ Ποσειδῶνος τῷ Διὶ συνεχωρήθη, ὅτι διάνοιαν ἀνθρωπίνην ἔσχεν. Δίδιμοι Ἡρακλέους καὶ Θησέως, ἐπειδὴ ὁμοιοτρόποις ἀθλήμασιν ἐγένοντο. Καρκῖνος, ὅτι μεθ’ Ἡρακλέους ὕδραν ἔσφαξεν. Λέων ὁ Νεμαῖος˙ γνώμῃ Ἥρας ἐγεννήθη, ὃν ἔσφαξεν Ἡρακλῆς. Πάρθενος Ἠριγόνη, ἥτις σφαγέντος τοῦ πατρὸς ἑαυτὴν ἀνεῖλεν. Ζυγός˙ κελεύσει Ἀρτέμιδος Ὠρίωνα ἔσφαξεν, ὃν ὁ Ζεὺς ἠθέλησεν ἀναγεννᾶσθαι. Τοξότης˙ οὗτος μετὰ τῶν Μουσῶν ἀνετράφη, ἐλέγετο δὲ Κρότων˙ οὗτος ἐγένετο εὐφυής. Αἰγοκέρως, ὅτι Τυφῶνα ἔσφαξεν. Ὑδροχόος˙ οὗτος πάσας τέχνας ᾖδει καὶ ἀνθρώπους ἐδίδαξεν. Ἰχθύες˙ οὗτοι ᾦον μέγα ἐκ τῆς θαλάσσης προήνεγκαν, ὅθεν ἐξῆλθεν ἡ Συρία θεός, ἥτις ἐμήνυσεν ἀνθρώποις ὅσα καλὰ ἦν.
Signorum duodecim nomina cum ratione. Aries, quod fontem invenerit iter facienti Libero. Taurus <a> Neptuno Iovi concessus est, quod sensum hominum habuit. Gemini Herculis et Thesei, quoniam similibus athlis fuerunt. Cancer, quod cum Hercule ydram occidit. Leo Nemaeus: consilio Iunonis natus est, quem occidit Hercules. Virgo Erigona, quae occiso patre se peremit. Libra: iusso Dianae Orionem occidit, quem Iuppiter voluit renasci. Sagittarius: hic cum Musis nutritus est, vocabatur autem Croton; hic fuit ingeniosus. Capricornus, quod Typhonem occidit. Aquarius: omnes artes sciebat et homines docuit. Pisces: hi ovum magnum ex mare protulerunt, unde exivit Syria dea, quae demonstravit hominibus, quae bona essent.
[5] Περὶ Προμηθέως.
Προμηθεὺς πῦρ κλέψας ἀπ’ οὐρανοῦ, κρύψας εἰς νάρθηκα κατήνεγκεν ἀνθρώποις καὶ ἐμήνυσεν αὐτοῖς τηρεῖν εἰς τὴν κονίαν˙ δι’ ἣν αἰτίαν Διὸς κελεύσαντος κατεδέθη ὑπὸ Ἑρμοῦ ἐν ὄρει Καυκάσῳ, καὶ ὑπεβλήθη αὐτῷ ἀετός, ὃς τὰ σπλάγχνα αὐτοῦ δι’ ἡμέρας ἐδαπάνα, νυκτὸς δὲ πάλιν ἀνεγεννῶντο. Τοῦτον οὖν τὸν ἀετόν [...]
De Prometheo.
Prometheus ignem furatus de caelo, abscondens in ferula detulit hominibus et demonstravit eis servare in cinere, propter quam causam Iovis iusso obligatus est ab Mercurio in monte Caucaso et summissa est ei quae viscera eius per dies consumebat, per noctem autem iterum renascebantur. Hanc ergo aquilam [...]
[11] <Περὶ Ταντάλου>
[...] <καί> τὰ κάλλιστα τῆς ὀπώρας, ὅπως βλέπῃ καὶ μὴ θιγγάνῃ.
<De Tantalo>
[...] et optima pomorum, ut videret et non tangeret.
[12] Περὶ Φιλύρας.
Κρόνος Δία πανταχῇ ζητῶν μετεμορφώθη εἰς ἵππον καὶ Φιλύραν Ὠκεανοῦ θυγατέρα ἔγκυον ἐποίησεν, καὶ ἔτεκεν Χίρωνα τὸν κένταυρον, ὃς πρῶτος ἰατρικῆς ἐπιστήμης εὑρετὴς ἐγένετο. Φιλύρα δὲ αἰσχυνομένη διὰ τὴν ἀθεώρητον τοῦ τέκνου μορφὴν θεῶν ἐλέῳ εἰς ὁμώνυμον δένδρον ἠλλάγη.
De Philyra.
Saturnus Iovem ubique inquirens demutatus est in equum et Philyram Oceani filiam pregnantem fecit, et enixa est Chironem centaurum, qui primus medicinae artis adinventor fuit. Philyra autem confusa propter invisam filii figuram deorum misericordia in cognominatam arborem demutata est.
[13] Περὶ Ὀδυσσέως.
Πῶς ἐδυνήθη Σειρῆνας παρελθεῖν. Σειρῆνες, Ἀχελῴου καὶ Μελπομένης Μούσης θυγατέρες, διὰ τὴν ἁρπαγὴν Περσεφόνης θρηνοῦσαι κατέφυγον πρὸς πέτραν Ἀπόλλωνος, κἀκεῖθεν συμβουλίᾳ θεῶν μετεμορφώθησαν εἰς ὄρνεα, κεφαλὰς μόνον ἔχουσαι <γυναικῶν>, κἀκεῖ ᾄδουσαι κατεῖχον τοὺς πλέοντας˙ καταλειφθεῖσ<αι οὖν> ὑπὸ Ὀδυσσέως ἔρριψαν ἑαυτὰς εἰς θάλασσαν καὶ ἀπώλοντο.
De Vlixe.
Quemadmodum potuit Sirenas transire. Sirenae, Acheloi et Melpomenae Musae filiae, propter raptum Proserpinae lamentantes confugerunt ad petram Apollinis et inde consilio deorum demutatae sunt in aves, capita solum habentes <mulierum>, et ibi cantantes detinebant navigantes; relictae ergo ab Vlixe proiecerunt se in mare et perierunt.

<Τρωικά>.

[1] <Η’>. [...] Ἕλενος, ὃς πάντοτε μαντικῆς πίστιν τοῖς Τρωσὶν παρεῖχεν. Εἰδὼς οὖν Ἀπόλλωνα ἐνεστηκότα, ὅπως συμβάλωσιν μάχην, Ἀθηνᾶ γὰρ ἐποχὴν αὐτοῖς ἐδίδου ἀμφοτέροις, παροτρύνει Ἕκτορα, ἵνα τοὺς ἡγεμόνας τῶν πολεμίων τοὺς ἰσχυροτέρους προκαλήσεται˙ καὶ ὑπὸ κλήρου μετὰ Αἴαντος συνέστη, Τελαμῶνος υἱοῦ, εἰς μάχην. Καὶ ἐκλελυμένου ἤδη, διὰ κηρύκων τὴν μάχην ὑπερέθεντο, καὶ ἀμφότεροι ἑαυτοὺς δώροις ἐτίμησαν, καὶ ἐλάμβανεν Αἴας μὲν ἀφ’ Ἕκτορος ξίφος, παρὰ δὲ Αἴαντος Ἕκτωρ ζωστῆρα. Καὶ τότε Ἰδαῖος κῆρυξ πεμφθεὶς ἀπὸ Πριάμου αἰτεῖται παρὰ Ἀγαμέμνονος, ὅπως τὰ τῶν σφαγέντων σώματα παραδῶσι ταφῇ. Βροντήσαντος δὲ τοῦ οὐρανοῦ οὐκ ἄτερ δειλίας οἱ Ἕλληνες ἐκοιμήθησαν˙ Ποσειδῶν γὰρ τῷ Διὶ εἰρήκει, ὅτι χωρὶς εὐχῆς οἱ Ἕλληνες τεῖχος ἤγειραν, καὶ ὁ Ζεὺς αὐτοῖς μήτι προχωρήσειν τοῦτο κατένευσεν.
<Belli Troiani enarratio>.
<VII>. [...] Helenus, qui semper divinitatis fidem Troianis praestabat. Sciens ergo Apollinem instantem, ut committerent pugnam, - Minerva enim cessam<en> illis dabat utrisque -, hortatur Hectorem, ut duces hostium fortiores provocaret, et ex sorte cum Aeante constitit, Telamonis filio, ad pugnam. Et laxato iam, per praecones pugnam distulerunt, et utrique donis dignati sunt; et accipiebant Aeas quidem ab Hectore gladium, ab Aiace autem Hector balteum. Et tunc Idaeus praeco, missus a Priamo, petiit ab Agamemnone, ut occisorum corpora traderet sepulturae. Tonitrante autem caelo non sine pl<ang>ore Graeci dormierunt; Neptunus enim Iovi dixerat, quia sine voto Graeci muros erexissent, et Iuppiter, eis non profuturo isto, annuit.
[2] Θ’. Πυγμῆς συμβληθείσης, κινδυνεύοντα ὑπὸ Ἕκτορος Νέστορα μόλις Διομήδης ἁρπάσας αὐτὸν τῷ ἅρματι ἐπέθηκεν καὶ πρὸς τὰς ναῦς ἀπήνεγκεν. Τεῦκρον δὲ πολλοὺς ἀναιροῦντα τῶν Τρώων Ἀγαμέμνων ἐπῄνεσεν, ὃν μεταξὺ Ἕκτωρ μεγάλῳ πέτρῳ ἠφάνισεν˙ καὶ Ζεὺς τότε Ἥραν καὶ Ἀθηνᾶν ἀπὸ τοῦ στρατοῦ τῶν Ἑλλήνων ἀπονεῦσαι ἐκέλευσεν, καὶ οὕτως νίκη τῶν Τρώων ἐγένετο.
<VIII>. Pugna autem commissa pereclitantem ab Hectore Nestorem vix Diomedes rapuit, eum curro inposuit et ad naves perduxit. Teucrum autem multos occidentem Troianorum Agamemnon laudavit, quem postea Hector magno saxo exterminavit. Et Iuppiter tunc Iunonem et Minervam ab exercitu Graecorum disce<de>re iussit, et sic victoria Troianorum fuit.
[3] Ι’. „Ὅτε ἔβλεπεν Ἀγαμέμνων ἐν τῇ νίκῃ τὸν Ἕκτορα ἐπανώτερον εἶναι, ἔπειθεν φυγεῖν τοὺς Ἕλληνας, ἀλλὰ Διομήδης, ὡς εἶδεν τοῦτο γινόμενον, ἐφοβέρισεν αὐτούς, ὡς φεύγοντας κατασκάψαι, κατέγνω δὲ καὶ Νέστορος τῆς συμβουλίας ταύτης. Συνεκάλεσεν οὖν τοὺς Ἕλληνας πρὸς τὸ συνθεῖναι αὐτῶν τὰς ψυχάς˙ καὶ τότε Νέστωρ πείθει Ἀγαμέμνονα, ὅπως πέμψῃ πρέσβεις πρὸς Ἀχιλλέα, Φοίνικα καὶ Αἴαντα καὶ Ὀδυσσέα, ἵνα ὀργιζόμενον αὐτὸν ἐξιλάσονται. Ἄπρακτοι δὲ ἐπανελθόντες ἐλυποῦντο, οὓς Διομήδης τῇ ἑαυτοῦ φωνῇ παρεμυθήσατο.
<DC>. Cum videret Agamemnon in victoria Hectorem superiorem esse, suadebat fugere Graecos, sed Diomedes, ut vidit hoc fieri, pavoravit eos, ut fugientes interficeret; vitium autem et Nestori <dixit> consilio huius. Convocavit ergo Graecos ad componendas eorum animas, et tunc Nestor suadet Agamemnonem, ut mitteret legatos ad Achillen, Phoenicem et Aeantem et Vlixem, ut indignantem eum placarent. Revertentes ergo sine effectu contristati sunt, quos Diomedes sua voce consolatus est.
[4] Κ’. Μεταξὺ δὲ Ἀγαμέμνων καὶ Μενέλαος ἐξυπνίζουσι Νέστορα καὶ τοὺς λοιποὺς τῶν Ἑλλήνων˙ καὶ Νέστωρ ἐπιτυγχάνει γὰρ Ὀδυσσέως, ὅπως ἀπέλθῃ μετὰ Διομήδους τῶν Τρώων κατάσκοπος, οἷς ὑπαντήσας Δόλων σφάζεται ὑπ’ αὐτῶν, ἀλλὰ καὶ Ῥῆσον τὸν Θρᾳκῶν βασιλέα ἀνεῖλαν, καὶ εὐθέως κελεύσει Ἀθηνᾶς πρὶν διαφαύσῃ πρὸς τὰς ναῦς ἐπανῆλθον.
<X>. Postea autem Agamemnon et Menelaus excitant Nestorem et ceteros Graecorum, et Nestor impetrat ad Vlixem, ut iret cum Diomedem Troianorum speculator, quibus oblatus Dolo occiditur ab eis, sed et Rhesum Thracorum regem interfecerunt, et continuo iussu Minervae, antequam luceret, ad naves redierunt.
[5] Λ’. Συμβληθείσης μάχης Ἕκτωρ Διὸς κελεύσει ἔφυγεν πρὸς Ἀγαμέμνονα, καὶ Κόων Ἀντήνορος Ἀγαμέμνονος τὴν χεῖρα ἔτρωσεν καὶ μεταξὺ ἐσφάγη ὑπ’ αὐτοῦ, καὶ Διομήδης ὑπὸ Ἀλεξάνδρου τόξῳ τὸν δεξιὸν πόδα τιτρώσ<κεται>, ἀλλὰ καὶ Ὀδυσσεὺς ἐτρώθη ὑπὸ Σώκου, καὶ Μαχάων ὑπὸ Πάριδος τὸν δεξιὸν ὦμον, ὃν Νέστωρ τῷ ἰδίῳ ἅρματι ἐπιθεὶς πρὸς τὰς ναῦς ἤγαγεν˙ καὶ Εὐρύπυλον κατὰ τοῦ ὤμου Ἀλέξανδρος ἐτόξευσεν. Ἀχιλλεὺς δὲ ἔπεμψεν Πάτροκλον πρὸς Νέστορα, ὅπως Εὐρύπυλον πέμψῃ πρὸς αὑτὸν θεραπευθησόμενον, καὶ πεμφθέντα ἐν τάχει ἐθεράπευσεν.
<XI>. Commissa pugna Hector Iovis iusso fugit ad Agamemnonem, et Coon Antenoris Agamemnonis manum vulneravit et postea occisus est ab eo, et Diomedes ab Alexandro de sagitta dextrum pedem vulneratur, sed <et> Vlixes vulneratus est a Soco, et Machao a Paride dextrum umerum, quem Nestor suo curru impositum ad naves attulit. Et Eurypylum in umero Alexander sagittavit. Achilles autem misit Patroclum ad Nestorem, uti Eurypylum mitteret ad eum curandum, et missum continuo curavit.
[6] <Μ’>. Ἕκτωρ ἐν πᾶσι πολέμοις συμβουλίᾳ χρησάμενος Πολυδάμαντος πάντοτε, οὗ τὰς γνώμας Ἄσιος Ὑρτάκου υἱὸς ἐξουθενεῖ, ὃν Ἰδομενεὺς τῷ ἅρματι αὐτοῦ ὑπέστρωσεν. Σαρπήδων δὲ τὰ τείχη τῶν Ἑλλήνων κατέστρεψεν καὶ πάροδον ἐπὶ τὰ πλοῖα Τρωσὶν ἐποίησεν, ᾧ συνακολουθήσας Ἕκτωρ ὠργισμένος μετὰ τοῦ ἰδίου στρατοῦ φεύγοντας τοὺς πολεμίους πυρὶ κατέφλεξεν.
<XII>. Hector in omnibus proeliis consilio usus Polydamantis semper, cuius consilia Asius Hyrtaci filius spernebat, quem Idomeneus curru eius prostravit. Sarpedon autem muros Graecorum subvertit et transitum ad naves Troianis fecit, quem consecutus est Hector iratus cum suo exercitu, fugientes hostes igni succendit.
[7] <Ν’>. Ποσειδῶν ὁρῶν τοὺς Ἕλληνας ἐν ἐλπίσι κειμένους, μὴ εἰδότος τοῦ Διὸς νουθετεῖ ἀντεστηκέναι˙ καὶ τότε Ἰδομενεὺς θαυμαστῇ τινι ἰσχύι Ὀθρυονέα συγγενῆ Ἀγχίσου, ὃς Κασσάνδραν τὴν Πριάμου γαμεῖν ἤλπικεν <...> προέστρωσεν οὖν αὐτὸν Ἰδομενεύς. Ἀλλ’ Ἕλληνες μέντοι ἠδύναντο ἐπανώτεροι βλέπεσθαι. Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ Ἕκτωρ Ἀλεξάνδρῳ καὶ Πολυδάμαντι πεπυκτεύκει, Ἕκτωρ δὲ καὶ Αἴας ἑαυτοὺς κακὰ λοιδορήσαντες ἀπεχώρησαν.
<XIII>. Neptunus videns Graecos in disperato positos, nesciente Iove, monet resistere, et tunc Idomeneus mirabili cum virtute Othryoneum genere Anchisis, qui Cassandram Priami nubere speraverat <...> prostravit ergo illum Idomeneus. Sed Graeci quidem potuerunt superiores videri. In eadem die Hector Alexandro et Polydamanti pugnaverat. Hector autem et Aeas multa se mala dicentes discesserunt.
[8] Ξ’. Νέστωρ ἀκούσας κραυγὴν καὶ φυγὴν τῶν Ἑλλήνων προέρχεται καὶ εὑρίσκει Διομήδην εἰς τὸν πόλεμον πυκτεύοντα˙ Ποσειδῶν δὲ καὶ Ἥρα εἰς βοήθειαν τοῖς Ἕλλησιν παρεστήκεισαν˙ τῷ γὰρ Ὕπνῳ Ἥρα μίαν νύμφην δοῦναι εἰς συνουσίαν ὑπέσχετο Πασιθέην, ἵνα τὸν Δία εἰς ὕπνον τρέψῃ ἀπὸ τοῦ πολέμου˙ καὶ τότε Αἴας μόνος τοὺς Τρῶας ἐφυγάδευσεν.
<XIV>. Nestor audiens clamorem et fugam Graecorum procedit et invenit Diomeden in proelio di<mi>cantem. Neptunus autem et Iuno in adiutorium Graecis astabant. Somno enim Iuno unam nympham dare in coitum repromiserat Pasithean, ut Iovem in somnum mitteret a pugna. Et tunc Aeas solus Troianos fugavit.
[9] Ο’. Ὅτε ἑώρακεν Ζεὺς λιποψυχοῦντα Ἕκτορα διὰ τὴν ὁρμὴν τοῦ λίθου, ὃν αὐτῷ ἐν τῇ συμβολῇ Αἴας ἐνσεσείκει, ὀργισθεὶς οὖν τῇ Ἥρᾳ ὠνείδισεν, διότι ὑπ’ αὐτῆς ἐπλανήθη, ὅπως Ἕκτωρ σφαγῇ. Ἐκείνη δὲ εἶπεν Ποσειδῶνα μὴ κεκελευσμένον βοηθὸν γεγονέναι τοῖς Ἕλλησιν, καὶ τότε ὁ Ζεὺς πέμπει τὴν Ἶριν πρὸς Ποσειδῶνα, ἵνα ἀπονεύσῃ ἀπὸ τοῦ πολέμου, καὶ Ποσειδῶν ἀπένευσεν καὶ Ζεὺς Ἀπόλλωνα πέμπει βοηθὸν Ἕκτορι˙ καὶ Πάτροκλος ἀφεὶς Εὐρύπυλον ἦλθεν πρὸς τὸν Ἀχιλλέα καὶ διηγεῖται αὐτῷ τὴν Ἕκτορος καὶ Αἴαντος μάχην. Τότε οὖν προεχώρησεν Ἕκτορι ἐν τῇ νίκῃ, ὅτι ἡ Πρωτεσιλάου ναῦς ἐνεπρήθη, ἀλλὰ Αἴας δώδεκα στρατιώτας τοὺς ἰσχυροτέρους τῶν Τρώων ἀπέκτεινεν.
<XV>. Cum vidisset Iuppiter deficientem animo Hectorem ob ictum lapidis, quem ei in pugna Aeas <pe>pulerat, iratus ergo Iunonem improperavit, quod ab ea seductus esset, ut Hector occideretur. Illa ergo dixit Neptunum non iussum adiutorem fuisse Graecis, et tunc Iuppiter mittit Irin ad Neptunum, ut discederet a pugna, et Neptunus discessit et Iovis Apollinem mittit adiutorem Hectori; et Patroclus remisso Eurypylo venit ad Achillem et enarrat ei Hectoris et Aeantis pugnam. Tunc ergo processit Hectori in victoriam, quod Protesilai navis incensa est, sed Aeas duodecim milites fortissimos Troianorum occidit.
[10] <Π’>. Πάτροκλος ὁ Μενοιτίου ἦλθεν πρὸς Ἀχιλλέα δακρύων τῶν Ἑλλήνων ὕβριν καὶ ᾐτήσατο παρ’ αὐτοῦ τὰ ὅπλα, καὶ ἔλαβεν μετὰ τοῦ στρατοῦ. Ὁ δὲ Πάτροκλος ὁπλισθεὶς τοῖς ὅπλοις τοῦ Ἀχιλλέως καὶ φανεὶς τοῖς Τρωσὶν φόβον αὐτοῖς ἐνέβαλεν. Καὶ τότε Σαρπήδων ὑπὸ Πατρόκλου ἀναιρεῖται, οὗ τὸ πτῶμα Διὸς κελεύσαντος εἰς Λυκίαν ἀπηνέχθη. Σφάζει δὲ καὶ Κεβριόνην τὸν ἡνίοχον Ἕκτορος˙ μεταξὺ δὲ καὶ αὐτὸς ἀναιρεῖται ὑπὸ Ἕκτορος˙ πρῶτον δὲ ἐξοπλίζεται ὑπὸ Ἀπόλλωνος καὶ τραυματίζεται ὑπὸ Εὐφόρβου.
<XVI>. Patroclus Menoetii venit ad Achillem lacrimans Graecorum iniuriam et petiit ab eo arma et accepit cum exercitu. Ergo Patroclus armatus armis Achillis et visus Troianis timorem eis inmisit. Et tunc Sarpedo a Patroclo interficitur, cuius corpus Iovis iussu Lyciae allatum est. Occidit et Cebrionem, aurigam Hectoris; postea autem et ipse interficitur ab Hectore: primum autem exarmatur ab Apolline et vulneratur ab Euforbo.
[11] Ρ’. Τοῦ πτώματος κειμένου τοῦ Πατρόκλου Μενέλαος ἐσκέπαζεν, ὃν τιτρώσκει Εὔφορβος˙ μεταξὺ δὲ ὑπ’ αὐτοῦ ἀναιρεῖται. Ἕκτωρ δὲ Ἀπόλλωνος ὀτρύοντος εἰς ἐκδικίαν τοῦ ἐσφαγμένου εἰσπηδᾷ εἰς τὸν πόλεμον, καὶ τὴν ὁρμὴν αὐτοῦ Αἴας ἐκδέχεται καὶ Μενέλαον τοῦ κινδύνου ἐρύσατο. Καὶ Ἕκτωρ τοῖς Ἀχιλλέως ὅπλοις ἠγάλλετο, ᾧ Γλαῦκος ὠνείδισεν Σαρπήδονα κείμενον˙ πολεμούντων δὲ περὶ τοῦ πτώματος τοῦ Πατρόκλου Αἰνείας τοὺς πρώτους τῶν Ἑλλήνων ἀπέκτεινεν, ζεύξας δ’ αὑτὸν μετὰ Ἕκτορος κατέναντι Αὐτομέδοντος, ὃς ἐφύλασσεν τοὺς Ἀχιλλέως ἵππους, ἐν οἷς ἔποχος ἐγεγόνει Πάτροκλος. Αὐτομέδοντα οὖν δύο Αἴαντες διεφύλαξαν˙ Μενέλαος δὲ ὑπὸ Ἀθηνᾶς ὀτρυνθεὶς ἀνδρείως ἀντεστάθη. Μεταξὺ οὖν βροντήσαντος τοῦ οὐρανοῦ πείθει Τελαμὼν Αἴαντα ἀναχωρῆσαι, Μενέλαος δὲ πέμπει πρὸς Ἀχιλλέα Ἀντίλοχον <ἀπαγγελοῦν>τα τοῦ Πατρόκλου θάνατον.
<XVII>. Corpore iacente Patrocli, Menelaus tegebat, quem vulnerat Euforbus; postea autem ab eo interficitur. Hector autem, Apolline hortante, in defensionem occisi insiluit in pugnam, et impetum eius Aeas excepit et Menelaum a periculo liberavit. Et Hector Achillis armis gloriabatur, cui Glaucus inproperavit Sarpedonem iacentem. Pugnantibus autem circa corpus Patrocli, Aeneas primores Graecorum interfecit, iunxit se cum Hectore contra Automedontem, qui custodiebat Achillis equos, in quibus vectatus fuerat Patroclus. Automedontem ergo duo Aiaces conservaverunt; Menelaus autem a Minerva ursus viriliter stetit. Postea ergo tonitrante caelo suadet Telamon Aiacem discedere, Menelaus autem mittit ad Achillem Antilochum nuntiantem <Patrocli mortem>.
[12] Σ’. Ἀπαγγέλλει Ἀντίλοχος Ἀχιλλεῖ τοῦ Πατρόκλου θάνατον, κἀκεῖνος ἀκούσας μετὰ τῆς μητρὸς αὑτοῦ Θέτιδος πολλὰ ἐδάκρυσεν˙ καὶ τότε Ἶρις ὑπὸ Ἥρας πεμφθεῖσα πρὸς τὸν Ἀχιλλέα <ἦλθεν>. Πολυδάμας δὲ εἶπεν ἵνα ἑαυτοὺς ἔσω τειχῶν φυλάξωσιν, ἀλλ’ Ἕκτωρ τὰ ἐναντία ἐφρόνει. Καὶ Ἀχιλλεὺς τὸ σῶμα Πατρόκλου θάπτει. Καὶ Θέτις ᾐτήσατο ἀπὸ Ἡφαίστου, ἵνα Ἀχιλλεῖ ὅπλα ποιήσῃ, Ἥφαιστος δὲ ἐν τάχει ποιήσας προσήνεγκεν Θέτιδι, κἀκείνη τὸν υἱὸν ὁπλίσασα εὐψυχότερον ἐπὶ τὸν πόλεμον ἀπήλασεν.
<XVIII>. Nuntiat Antilochus Achillei Patrocli mortem, et ille audiens cum matre sua Thetide multa lacrimavit; et tunc Iris a Iunone missa ad Achillem <venit>. Polydamas autem dixit, ut se intra muros conserva<rent>, sed Hector contraria sapiebat. Et Achilles corpus Patrocli sepelivit. Et Thetis petiit a Vulcano, ut Achilli arma faceret; Vulcanus autem celeriter faciens attulit Thetidi, et illa filium armavit et animosiorem ad pugnam dimisit.
[13] Τ’. Ὀδυσσεὺς δίδωσιν γνώμην, ὅπως ἐξιόντες εἰς τὸν πόλεμον πρότερον ἀριστήσωσιν˙ ἔπειτα πείθει Ἀγαμέμνονα, ἵνα ἃ ὑπέσχετο δῶρα πέμψῃ Ἀχιλλεῖ, ὧν ἐνεχθέντων λαβόντες οἱ Μυρμιδόνες παρὰ ταῖς ναυσὶν διέθηκαν. Καὶ Βρισηὶς παροῦσα Πάτροκλον πολλὰ ὠδύρατο. Καὶ τότε Ἥρα ποιεῖ ἕνα τῶν ἵππων τὸν Ξάνθον εἰπεῖν ἀνθρωπίνῃ φωνῇ τῷ Ἀχιλλεῖ, ἐπειδὴ καὶ αὐτὸς τεθνήξεται, προεῖπεν τὸν Ἀχιλλέως ταχὺν θάνατον καὶ Ἀχιλλεὺς ἀνδρείᾳ ψυχῇ ἤνεγκεν τὸ ἐπελευσόμενον.
<XIX>. Vlixes dat consilium ut exeuntes ad pugnam ante pranderent; deinde suadet Agamemnonem, ut quae pollicitus erat munera mitteret Achilli, quibus adlatis accepta Mirmidones circa naves exposuerunt. Et Briseis, cum venisset, Patroclum multum maeruit. Et tunc Iuno fecit unum ex equis, Xanthum, dicere humana voce Achilli, quoniam et ipse moriturus est, praedixit Achillis citatam mortem, et Achilles forti animo tulit, quod provenerit.
[14] Υ’. Ὅτε ἤρξατο Ἀχιλλεὺς ἐξέρχεσθαι εἰς πόλεμον, Ζεὺς πᾶσιν θεοῖς ἐπέτρεψεν ὡς, ἂν τίς τινι θέλῃ βοηθεῖν, βοηθεῖτο. Ἑν οἷς ἐβοήθουν τοῖς μὲν Ἕλλησιν Ἥρα καὶ Ἀθηνᾶ, Ποσειδῶν καὶ Ἑρμῆς καὶ Ἥφαιστος, Τρωσὶν δὲ Μὰρς καὶ Ἀπόλλων, Λητὼ καὶ Ἄρτεμις, Ἀφροδίτη καὶ Ξάνθος ποταμός. Τότε οὖν Ἀπόλλων μεταμορφωθεὶς εἰς Λυκάονα, πείθει Αἰνείαν, ἵνα κατέναντι Ἀχιλλέως πυκτεύσῃ, κἀκεῖνος πεισθεὶς ἐπύκτευσεν, καὶ κινδυνεύοντα αὐτὸν σφαγῆναι ὑπὸ Ἀχιλλέως ἥρπασεν Ποσειδῶν˙ καὶ Ἕκτορα ὡς εἶδεν Ἀπόλλων ἄνισον ὄντα νεφέλῃ περιβαλὼν ἐκ τοῦ πολέμου ἐρύσατο. Καὶ τότε Ἀχιλλεὺς πλείστους τῶν Τρώων ἐφόνευσεν.
<XX>. Cum coepisset Achilles exire ad pugnam, Iuppiter omnibus deis permisit, ut, quisquis voluerit iuvare, faveat. In quibus favebant quidem Graecis Iuno et Minerva, Neptunus et Mercurius et Vulcanus; Troianis autem Mars et Apollo, Latona et Diana, Venus et Xanthus fluvius. Tunc ergo Apollo, transfiguratus in Lycaonem, suadet Aeneam, ut adversus Achillem pugnaret, et ille suasus pugnavit, et periclitantem eum occidi ab Achillen rapuit Neptunus; et Hectorem cum vidisset Apollo imparem esse, nube coopertum de proelio exivit. Et tunc Achilles complures Troianorum interfecit.
[15] Φ’. Ἐν τούτῳ Ἀχιλλεὺς δώδεκα νεανίσκους αἰχμαλώτους πέμπει ἐπὶ τὰς ναῦς, οὓς ἔμελλε θύειν τοῖς Πατρόκλου δαίμοσιν, καὶ ἀπέκτεινεν Λυκάονα, ὃν πρότερον ληφθέντα πέπρακεν εἰς Λῆμνον, καὶ Αστεροπαῖον ἀπέκτεινεν καὶ Παίονα τοὺς ἡγεμόνας. Ἐφ’ οἷς ὀργισθεὶς Σκάμανδρος ὁ ποταμὸς τῷ Ἀχιλλεῖ, διότι ῥεῖθρον αὐτοῦ ᾑμάτωσεν, ζεύξας οὖν ἑαυτὸν μετὰ Σιμοῦντος συνῆλθεν, ὅπως Ἀχιλλέα πνίξῃ, οὓς Ἥρα δι’ Ἥφαιστου ἐξέκαυσεν καὶ Ἀχιλλέα ἐρύσατο. Οἱ θεοὶ δὲ ἄλλος ἄλλῳ συνεπολέμησαν ἀλλήλοις, ἐν οἷς Ἄρην Ἀθηνᾶ πέτρῳ ὑπέστρωσεν καὶ Ἀφροδίτην ἐρράπισεν, Ποσειδῶν δὲ καὶ Ἀπόλλων μετὰ συμφωνίας ἀπένευσαν, Ἄρτεμιν δὲ Ἥρα τόξῳ τραυματίζει, Λητὼ δὲ καὶ Ἑρμῆς πολεμικώτατα ἐπύκτευσαν. Ἀγήνορα δὲ τὸν Ἀντήνορος υἱὸν κινδυνεύοντα σφαγῆναι ὑπὸ Ἀχιλλέως ἐρύσατο˙ μεταξὺ δὲ οἱ θεοὶ τοῖς ἰδίοις τόποις ἀνέστρεφαν.
<XXI>. Interea Achilles duodecim iuvenes captivos mittit ad naves, quos incipiebat sacrificare Patrocli manibus, et interfecit Lycaonem, quem prius captum vendidit in Lemnum, et Asteropaeum interfecit et Paeonem duces. In quibus iratus Scamandrus fluvius Achilli, propter quod undas eius sanguinavit, iungens ergo se cum Simunte, concurrit, ut Achillen suffocaret, quos Iuno per Vulcanum combussit et Achillen liberavit. Dei autem alter alteri dimicaverunt inter se; in quibus Martem Minerva saxo prostravit et Venerem expalmavit, Neptunus autem et Apollo cum consensu discesserunt; Dianam autem Iuno sagitta vulnerat, Latona autem et Mercurius hostiliter pugnaverunt. Agenora autem Antenoris filium periclitantem occidi ab Achillen Apollo liberavit. Postea autem dei suis locis redierunt.
[16] Χ’. Ἕκτορα ἐξελθόντα εἰς πόλεμον κατέναντι Ἀχιλλέως ἐρωτᾷ Πρίαμος καὶ Ἑκάβη, ὅπως εἰσέλθῃ ἔσω πυλῶν, καὶ οὐκ ἔπεισαν αὐτόν˙ καὶ Ἀχιλλεὺς ἐντιθέντα αὑτὸν Ἀπόλλωνα διώκει αὐτὸν καὶ λοιδορεῖ˙ καὶ Ἀθηνᾶ δὲ μεταμορφωθεῖσα εἰς Δηίφοβον πλανᾷ Ἕκτορα, καὶ φονεύεται ὑπὸ Ἀχιλλέως, καὶ δεθεὶς δίφρῳ σύρεται τρὶς περὶ τὰ τείχη, καὶ Ἑκάβη μετὰ Πριάμου καὶ τῶν Τρώων ἐπὶ πολὺ αὐτὸν ἐθρήνησαν.
<XXII>. Et Hectorem exeuntem in pugnam contra Achillem rogat Priamus et Hecuba, uti intret intra portas, et non suaserunt eum. Et Achilles interponentem se Apollonem persequitur eum et maledicit; et Minerva autem transfigurata in Deifobum fallit Hectorem, et iugulatur ab Achillen, et ligatus curro trahitur ter circa muros et Hecuba cum Priamo et Troianis diutius eum deplanxerunt.
[17] Ψ’. Ἐν τούτῳ οἱ Τρῶες ἐπένθουν Ἕκτορα ὁμοίως καὶ οἱ Ἕλληνες Πάτροκλον. Ἀναπαυομένῳ οὖν Ἀχιλλεῖ κατ’ ὄναρ φαίνεται Πάτροκλος λέγων, ἵνα ἐν τάχει αὐτῷ τύμβον ποιήσῃ˙ καὶ Ἀχιλλεὺς ἐποίησεν, καὶ τὰς κόμας ἔτιλεν καὶ ἐν τῷ πυρὶ ἔβαλεν˙ συλλεγέντων δὲ τῶν ὀστῶν καὶ συντεθέντων ἐπιτάφιον ἀγῶνα ἐποίησεν, ἐν ᾧ ἐνίκησαν ἵππων τάχει Διομήδης, πάλῃ Ἐπειός, Ὀδυσσεὺς δὲ καὶ Αἴας Τελαμῶνος συνεξῆλθον. Τότε καὶ Νέστωρ διὰ τὸ γῆρας πλουσίως ἐτιμήθη˙ ὅπλοις πάλιν Διομήδης, Αἴας Οἰλέως καὶ Τελαμώνιος ἴσοις δώροις τιμηθέντες ἀπεχώρησαν˙ δίσκῳ Πολυποίτης, τόξῳ Τεῦκρος καὶ ἀκοντίῳ Ἀγαμέμνων, καὶ ἐπῃνέθη ὑπ’ Ἀχιλλέως.
<XXIII>. In hoc Troiani lugebant Hectorem similiter et Graeci Patroclum. Quiescenti ergo Achilli per somnium apparuit Patroclus dicens, ut quam celerissime ei tumulum faceret; et Achilles fecit, et comas laniavit et in ignem misit; collectis ergo ossibus et compositis, funebre certamen fecit, in quo vicerunt equorum velocitate Diomedes, luctatione Epeus, Vlixes autem et Aiax Telamonius stantes fuerunt. Tunc et Nestor propter senectutem honeste honoratus est, armis iterum Diomedes, <Aiax> Oilei et Telamonius aequalibus praemiis honorati sunt <et> discesserunt; disco Polypoeta, sagitta Teucrus, et iaculo Agamemnon et laudatus est ab Achille.
[18] Ω’. Καὶ τότε Ἀχιλλεὺς τὸ τοῦ Ἕκτορος πτῶμα περὶ τὸν τοῦ Πατρόκλου τάφον τρὶς περιέσυρεν, καὶ τότε Ἀπόλλων παρὰ τοῖς λοιποῖς θεοῖς Ἥραν ἐμέμψατο, ὅτι τοῦτο αὐτῇ ἤρεσκεν˙ ἤρεσεν δὲ τοῖς λοιποῖς, ἵνα δι’ Ἑρμοῦ τὸ τοῦ Ἕκτορος σῶμα ἀφελκύσωσιν <...>
<XXIV>. Et tunc Achilles Hectoris corpus circum Patrocli tumulum <...>

Περὶ συναναστροφῆς. De conversatione.

Καθημερινὴ συναναστροφή. Cotidiana conversatio.
[1] ἡμέρα. dies.
ἥλιος ἀνέτειλεν. sol ortus est.
ἡλίου ἀνατολή. solis ortus.
φῶς. lux.
φάος. lumen.
ἤδη φωτίζει. iam lucet.
ἠώς. aurora.
πρὸ φάους. ante lucem.
πρωὶ ἔγρομαι. mane surgo.
ἠγέρθη ἐκ τῆς κλίνης. surrexit de lecto.
κλίνη. lectum.
ἐγρηγόρησεν ἐχθὲς ἐπὶ πολύ. vigilavit heri diu.
ἔνδυσόν με. vesti me.
δὸς ἐμοὶ ὑποδήματα. da mihi calciamenta
καὶ τοὺς πίλους. et udones
καὶ ἀναξυ<ρί>δας. et brachas.
ἤδη ὑπεδέθην. iam calciatus sum.
[2] Ἔνεγκε ὕδωρ πρὸς χεῖρας. Adfer aquam manibus.
ὕδωρ. aqua.
κόγχη. concha.
χεῖρες ῥυπαραί εἰσιν. manus sordidae sunt.
ῥύπος. sordes
πηλός. lutum.
σήπων. sapo.
λίπος. unctum.
λελιπωμένον. unctatum.
νίπτω. lavo.
ἤδη ἐνιψάμην iam lavi
τὰς ἐμὰς χεῖρας meas manus
καὶ τὴν ὄψιν. et faciem.
καταμάσσω tergo.
ἀκμὴν οὐ κατέμαξα. adhuc non tersi.
προέρχομαι ἔξω procedo foris
ἐκ τοῦ κοιτῶνος. de cubicolo.
ἔρχομαι. venio.
ἀπέρχομαι εἰς τὴν σχολήν. vado in scholam.
[3] Πρῶτον ἀσπάζομαι Primum saluto
τὸν διδάσκαλον, magistrum,
ὃς ἐμὲ ἀντησπάσατο. qui me resalutavit.
χαῖρε, διδάσκαλε. ave, magister.
χαίρετε, συμμαθηταί. avete, condiscipuli.
μαθηταί. discipuli.
συμμαθηταί, condiscipuli,
τόπον ἐμοὶ δότε ἐμόν. locum mihi date meum!
βάθρον. scamnum.
ὑποπόδιον. scamellum.
δίφρος. sella.
σύναγέ σε. densa te.
[4] Ἐκεῖ προσχωρεῖτε. Illuc accedite.
ἐμὸς τόπος ἐστίν. meus locus est.
ἐγὼ προκατέλαβον. ego occupavi.
ἐκάθισα. sedi.
κάθημαι. sedeo.
μανθάνω, μανθάνεις. disco, discis.
μελετῶ, μελετᾷς. edisco, ediscis.
ἤδη κατέχω iam teneo
τὴν ἐμὴν ἀνάγνωσιν. meam lectionem.
ἐμός, ἐμή, ἐμόν. meus, mea, meum.
ἐμοί. mihi.
ἡμέτερος, ἡμετέρα, ἡμέτερον. noster, nostra, nostrum.
ἡμῖν. nobis.
σόν, σός, σοί. tuum, tuus, tibi.
ὑμεῖς, ἡμεῖς. vos, nos.
ὑμέτερον. vestrum.
ὑμῖν λέγω. vobis dico.
ἤδη δύναμαι, iam possum,
ἐδυνήθην ἀποδοῦναι. potui reddere.
ἀποδίδωμι. reddo.
ἀπέδωκα. reddidi.
[5] Ἄλλαξόν μοι. Muta mihi.
γράψον. scribe.
γράφω, γράφεις. scribo, scribis.
γραφή. scriptura.
γραφεύς. scriptor.
γράμμα, γράμματα. littera, litterae.
Ἑλληνικά. Graeca.
Ῥωμαικά. Latina.
Ῥωμαιστὶ ἐλάλησεν. Latine locutus est.
γράμματα Ἑλληνικά. litterae Graecae.
συλλαβαί syllabae.
ὄνομα, ὀνόματα. nomen, nomina.
[6] Ἔλαβον καὶ ἀπέδωκα Accepi et reddidi
πάλιν. iterum.
στίχους ὕστερον versus postea
ἠρξάμην ἀναγιγνώσκειν. coepi legere.
παραγράφειν οὐκ οἶδα. praeducere nescio.
σὺ ἐμοὶ παράγραψον, tu mihi praeduc,
ὡς οἶδας. quomodo scis.
κηρίον σκληρόν ἐστιν, cera dura est,
ἁπαλὸν ὤφειλεν εἶναι. mollis debuit esse.
δέλτον. tabula.
λειαίνω. deleo.
γράφω. scribo.
σὺ ἐμοί. tu mihi.
σελίς, σελίδες πολλαί. pagina, paginae multae.
ἱμάντες. corrigiae.
γραφεῖον. grafium.
[7] Ἤὁη ἔμαθον, Iam didici,
ὅπερ εἴληφα. quod acceperam.
παρεκάλεσα, rogavi,
ὡς ἐμὲ ἀπολύσῃ οἶκον ut me dimitteret domum
εἰς ἄριστον, ad prandium,
καὶ ἐκεῖνος ἐμὲ ἀπέλυσεν˙ et ille me dimisit;
ἐγὼ ἐκεῖνον εὐρωστεῖν ἔφην, ego illi bene valere dixi,
ἀντησπάσατό με. resalutavit me.
ἐπεὶ ἠριστήκειν, postquam pranderam,
ἐπανελθὼν ἀπέδωκα. reversus reddidi.
[8] Ὦ παῖς ἐμοῦ, Puer meus,
δὸς ἐμοὶ δέλτον, da mihi tabulam
καὶ ἄλλοι ἐν τάξει et alii in ordine
ἀποδιδοῦσιν κατὰ διαστολήν, reddunt ad distinctum,
καὶ ἐγὼ διέρχομαι ἀνάγνωσιν˙ et ego transeo lectionem;
εἰς βαλανεῖον ἰτέον ἦν in balneum eundum erat
γὰρ. enim.
τότε προσέρχομαι καὶ tunc accedo et
ἐκέλευσα ἀρθῆναι σαβάνια, iussi tolli sabana,
καὶ ἠκολούθησα. et secutus sum.
τότε ἔδραμον, tunc cucurri,
ἤδη ἐρχόμενος iam veni<ens>
εἰς βαλανεῖον. ad balneum.